Eenzaamheid is een probleem van ons allemaal

Nooit eerder mochten wij elkaar van overheidswege niet zien of aanraken. Behalve het jaar van corona, zou 2020 ook de geschiedenisboeken in kunnen gaan als het jaar van de eenzaamheid. En het wás al een probleem: de laatste jaren gaf veertig procent van de volwassen Nederlanders aan zich eenzaam te voelen, een op de tien in ernstige mate. Eenzaamheid maakt letterlijk ziek.

In De Publieke Tribune praat Coen Verbraak met jongeren en ouderen die weten wat het is om eenzaam te zijn. Zij gaan in gesprek met de Rotterdamse wethouder Sven de Langen, die de grote eenzaamheid in zijn stad probeert te bestrijden. Psychiater Dirk De Wachter luistert en denkt kritisch mee. Waarom zijn we zo eenzaam met zo velen? Moet de overheid een vangnet bieden? En waarom is dit een probleem van ons allemaal?

Vier belangrijke inzichten uit het gesprek over eenzaamheid op een rijtje.

Voor de een betekent het een gebrek aan sociaal contact met andere mensen, voor de ander het gemis van die ene diepgaande emotionele band. Eenzaamheid. Als er één ding vaststaat is het dat iedereen het op zijn of haar eigen manier ervaart.

Zo ook Anne van Winkelhof. "Voor mij is eenzaamheid niet per se alleen zijn. Ik kan me namelijk ook eenzaam voelen in contact met de ander. Voor mij gaat het er vooral om dat ik me niet verbonden voel met de ander."

Jan Timmers herkent het: "Voor mij is het echt het gemis van diepgaand contact. Als je met andere mensen aan het praten bent, kan je je nog steeds heel erg eenzaam voelen. Het gemis van iemand om dingen mee te delen en om mee samen te zijn. Eigenlijk een soort van isolement voor je gedachten misschien ook wel."

Tekst gaat door onder de video

Wat psychiater Dirk De Wachter betreft is eenzaamheid geen privézaak. "Het is een zaak van de maatschappij om de omstandigheden zo te maken dat zoveel mogelijk mensen de mogelijkheid hebben om de eenzaamheid te overwinnen."

Tekst gaat door onder de video

Tijdens het gesprek in De Publieke Tribune komt er een kort fragment van de documentaire Huidhonger voorbij, over onze diepmenselijke behoefte aan fysiek contact. Op de vraag van Coen of het Anne geen troost geeft dat haast niemand elkaar meer mag aanraken in deze coronatijd, antwoordt ze: "Dat niet, maar ik vind het wel heel fijn dat het steeds meer wordt besproken en dat 'huidhonger' nu ook echt een term is. En dat ik op dit soort momenten de mogelijkheid krijg om erover te praten en me op die momenten ook wel verbonden voel."

Die stap zet Anne graag. Toch vindt ze dat de maatschappij ook een stap in haar richting zou kunnen zetten. Hoe? Anne: "Door te luisteren, maar dan ook écht te luisteren. Dat kunnen verschillende wijkinitiatieven in de stad zijn. Maar dan niet alleen met oproepen voor de mensen die eenzaam zijn, maar ook mensen die graag iets willen doen. Dan krijg je dus die wisselwerking. Dan wordt het ook niet alleen iets van mij, iets wat mijn probleem is, zo van: zoek het zelf maar uit, jíj bent eenzaam, dus moet jíj iets doen."

Tekst gaat door onder de video

"Hoort eenzaamheid niet ook gewoon bij het leven?," vraagt Coen aan de Rotterdamse wethouder Sven de Langen. Volgens De Langen wel. “En het hoort ook bij de stad. Alleen, als eenzaamheid een te grote rol gaat spelen en mensen zich gaan opsluiten, vervuilen of minder goed gaan verzorgen, dan wordt het wel echt een probleem. Dan moeten we zelfs bemoeizorg gaan inzetten om mensen 'te redden.' Dat betekent dat we om welke reden dan ook achter de voordeur gaan komen om ervoor te zorgen dat iemand in z'n normale dagelijks leven wordt voorzien."

Coen: "Je kunt ook denken: ik heb gewoon recht op m'n eigen eenzaamheid."

De Langen: "Dat heeft iedereen ook. Maar een bekend verhaal onder Rotterdammers is het verhaal van Bep uit de Portcellisstraat, die tien jaar dood in haar eigen huis heeft gelegen zonder dat iemand dat wist. Als stad hebben we wel gezegd: dat nooit meer."

Tekst gaat door onder de video