Waarom we verpleegkundigen meer mogen vertrouwen

Hoe veilig zijn onze ziekenhuizen? Hoe leveren ze goede zorg, nu en in de toekomst? Verpleegkundigen, patiënten, artsen en wetenschappers spraken begin februari 2020 tijdens de opname van de zesde aflevering van 'De publieke tribune' met Ernst Kuipers, bestuursvoorzitter van het Erasmus MC, 'de meest invloedrijke netwerker in de Nederlandse zorgwereld.'

Toen Jan Klein, hoogleraar patiëntveiligheid aan de TU Delft, sprak over de tijd die het afleggen van verantwoording verpleegkundigen kost - tijd die ze niet kunnen besteden aan zorg voor patiënten - schoot me niet geheel onwillekeurig de toename van allerhande verordeningen te binnen waarmee ook een kleine omroep als Human de afgelopen jaren geconfronteerd is. Regelingen en richtlijnen, die vervolgens weer regelingen en richtlijnen voortbrachten.

Het verschil tussen het laatste jaarverslag waarmee ik mij in 2017 als toenmalig directeur van de omroep moest verantwoorden over Humans handel en wandel, en het eerste van iets meer dan tien jaar daarvoor, was dat de laatste vier keer dikker was.

De overeenkomst was dat de toezichthoudende instanties nauwelijks vragen hadden. De vinkjes zaten keurig in de vakjes.

De gevolgen van het virus van verantwoording en transparantie zijn voor Human natuurlijk lang niet zo ingrijpend en tijdrovend als voor de verpleegkundigen en hun patiënten. Wonderlijk hoe overheden erin geslaagd zijn binnen enkele  jaren iets positiefs - verantwoording afleggen - te bedelven onder een leger negatieve connotaties.

Het passeerde allemaal de revue tijdens onze opname in de oefenoperatiekamer van het Rotterdamse Erasmus MC: controlezucht, bureaucratie, achterdocht, angst, zinloosheid, gebrek aan waardering, het gevoel gewantrouwd te worden. Belangrijkste vraag: wat te doen?

Regelrecht kafkaësk was twee maanden geleden het verhaal van een ambtenaar tijdens de research voor 'De publieke tribune': Elke zwerfjongere een eigen huis?. Hij vertelde dat hij een behoorlijk deel van zijn tijd kwijt was met verantwoording afleggen over zaken die hij niet gedaan had.

Opvallend was bij diezelfde aflevering de oproep van staatssecretaris Paul Blokhuis aan ambtenaren om optimaal gebruik te maken van het roemruchte 'Artikel 5' dat hen de mogelijkheid biedt om de regels terzijde te schuiven, om de juiste hulp te kunnen bieden.

Ernst Kuipers zei tijdens onze opnames: "Als je alleen kijkt naar ons ziekenhuis, dan leveren wij ondertussen aan meer dan vijftig instanties data aan voor meer dan 120 verschillende registraties. Ik had er vandaag weer één op mijn bureau en ik heb gezegd: 'Deze teken ik niet, laten we als ziekenhuis maar eens burgerlijk ongehoorzaam zijn'."

"Waarom blijf je ondanks alles toch in de zorg werken," vroeg onze gespreksleider Coen Verbraak in het Erasmus MC aan een verpleegkundige. "Zorg zit in je. Dat zit in je DNA en gaat er niet meer uit."

Vertrouw mensen zoals haar maar.