"Ook staatssecretaris Van Ark vindt de samenleving té complex"

Toegegeven: gaandeweg de opnames en de montage van die serie sloop het idee bij ons binnen dat het bijzonder kon worden. Maar dat wekelijks een miljoen mensen keken naar de gevechten van dierenwinkelier Dennis, Carmelita met haar tot Lamborghini omgedoopte scootmobiel, vlinder Ditte en de uit hun huis gezette Ron en Ramona, was ook voor ons een grote verrassing.

Nog meer overviel ons de steen in de vijver die Schuldig bleek te zijn. De serie doorbrak de 'eigen schuld dikke bult'-reflex van veel mensen als ze verhalen hoorden over mensen met problematische schulden. Van links tot rechts werden politieke partijen wakker geschud. In het in de herfst van 2017 overeengekomen regeerakkoord werden maatregelen aangekondigd om de schuldenproblematiek aan te pakken. Tamara van Ark (VVD) trad aan om er werk van te maken.

Heeft ze er werk van gemaakt? Je kunt haar nageven dat er meer gerealiseerd is dan onder voorgaande kabinetten. Maar het aantal huishoudens met problematische schulden is nog steeds veel te hoog. De jungle van regelingen en regels overwoekert nog steeds de werkelijkheid van alledag. Ook volgens Van Ark.

En dus deden wij bij Human een paar weken geleden weer ons best om haar scherp te houden. We namen in het Rotterdamse Wijkpaleis de derde aflevering van De publieke tribune op (uitzending: 26 januari, 23:00 uur – NPO 2). Schuldenaren, hulpverleners, een deurwaarder, een huisarts, een dominee en andere betrokkenen legden aan Van Ark hun dagelijkse ervaringen voor. Tranen van onmacht vloeiden. Van Ark werd uitgedaagd: zou ze een keer een week lang willen ervaren wat het betekent om met je gezin van vijftig euro per week te leven?

Het gaat er ons met De publieke tribune om de roemruchte kloof tussen beleidsmakers en ervaringsdeskundigen – al was het maar voor vijftig minuten – te overbruggen. Niet voorzien was dat niet alleen de ervaringsdeskundigen zich geregeld onmachtig en machteloos voelen. Hetzelfde gold tot nu toe voor onze hoofdgasten: een minister, een burgemeester, en ook staatssecretaris Van Ark. "We hebben de samenleving te complex gemaakt," verzuchtte ze in het Wijkpaleis.

Er lijkt een onzichtbare macht aan het werk waarop ook haar goede wil en plannen stuiten. Alsof er ook bij de overheid ergens in de bossen van Zeist een soort VAR aan het werk is die door de hem ter beschikking staande technologie de regels strikter kan toepassen dan zijn formele baas, hem vervolgens links en rechts passeert en het spel lamlegt.

"De overheid, dat zijn wij," parafraseerde mijn vader – ooit maatschappelijk werker – zonnekoning Lodewijk XIV's  "De staat, dat ben ik," als hij het weer eens aan de stok had met regels van handhavende overheidsdienaren. "De overheid, dat is de VAR," zou ik hem nu voorhouden. Hoog tijd dat zijn formele bazen hem een toon of wat lager laten zingen.

Gaat Van Ark ondertussen de uitdaging aan om een week lang van vijftig euro te leven?