'Soms lijkt het alsof je er zelf bij bent geweest'

Afgelopen jaar kwamen er bij de IND maar liefst 35.000 asielverzoeken binnen, het grootste aantal sinds de asielcrisis van 2015. En dat terwijl asielzoekers op dit moment al maanden moeten wachten op een eerste gesprek en er voor de komende tijd een tekort van 40.000 opvangplekken dreigt.

Toch lijken IND-medewerkers het nooit goed te kunnen doen. Hoe houden zij in dit soort tijden het hoofd koel? Hoe is het om zulke hondsmoeilijke keuzes te maken in een ethisch, politiek en juridisch mijnenveld? En waar ligt de grens tussen mens en dossier?

Tekst gaat door onder de banner

Sietske Dosker (38) werkt al zestien jaar bij de IND en is inmiddels als manager Asiel en Bescherming verantwoordelijk voor de asielverzoeken die binnenkomen via Schiphol. "Asielzoekers die binnenkomen via land gaan eerst naar het opvangcentrum in Ter Apel, de mensen die via de lucht of over zee aankomen komen terecht in Schiphol."

Toen ze bij de IND begon, als hoor- en beslismedewerker in Den Bosch, werkte ze vooral met minderjarige vreemdelingen. Veel van die verhalen blijven haar nog altijd bij. "Soms achtervolgen die verhalen me ook nog wel, zoals een zaak van een jonge jongen die hier met zijn zusje binnenkwam, allebei net boven de 12 jaar oud. Zij kregen destijds wel een verblijfsvergunning, maar ze waren al hun familie verloren en hadden alleen elkaar nog. Die zaak is me zo bijgebleven, ik weet nu nog steeds hun naam, hun geboorteplaats, de namen van hun familieleden. Vroeger werkten we nog met dossiernummers, dat van hen ken ik nu nog steeds uit mijn hoofd."

Tekst gaat door onder de afbeelding

Om te leren van bepaalde zaken, of om erachter te komen hoe het na een paar jaar gaat met iemand, zoekt Sietske geregeld de dossiers op van de mensen waar ze vaak hele dagen mee heeft gepraat. "Toen ik het dossiernummer van de jongen intypte kwam ik erachter dat hij inmiddels was overleden." Ze besloot contact op te nemen met Nidos, de stichting die de voogdijtaak voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen in Nederland op zich neemt. "Die wisten mij te vertellen dat hij zelfmoord had gepleegd. Hij had eindelijk rust gevonden."

Ondanks het feit dat ze al zestien jaar ervaring heeft met dit soort zaken, slaapt ze hier nog altijd slecht van. "Thuis kijk ik eigenlijk nog maar Disney, of hele simpele dingen op TLC. Zodra ik op tv een geweerschot hoor denk ik aan een gesprek met een asielzoeker uit Irak. Ik praat soms hele dagen lang met een kind, over vreselijke details. Soms lijkt het dan alsof je er zelf bij bent geweest."

Het heeft haar gevormd als mens. "Ik was 22 toen ik met dit werk begon en ben nu 38. Wie het nieuws kijkt weet dat er veel dingen gebeuren op dit moment, oorlogen, rampen. Maar als je uit eerste hand hoort wat iemand allemaal moet meemaken dan denk je wel: wat is er toch aan de hand met de wereld?"

Alvin Hasken is als manager Asiel en Bescherming verantwoordelijk voor het aansturen van het IND-personeel in het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel, waar hij zich vooral afgelopen zomer geconfronteerd zag met het uit zijn voegen barstende asielsysteem.

"Soms is het weleens lastig om op feestjes te vertellen wat ik doe. Het is natuurlijk confronterend wat er allemaal is gebeurd afgelopen zomer. Tegelijkertijd ben ik wel ontzettend trots op het feit dat ik bij de IND werk. En trots op ons team, dat we elke dag iets kunnen doen om bescherming te bieden aan de mensen die bescherming nodig hebben."

Tekst gaat door onder de afbeelding

Hoe mensen dan toch reageren als hij op feestjes vertelt waar hij werkt? "Dat ze het tof vinden dat ik me op deze manier inzet voor deze mensen. Maar ik krijg ook vaak de vraag hoe het toch zo kan zijn dat het ons in Nederland, anno 2022, 2023, niet lukt om mensen op een humane manier op te vangen."

Die vraag blijft heel moeilijk te beantwoorden, weet Alvin. "Maar in de kern is het antwoord daarop dat het ontzetten druk is, drukker dan verwacht. Dat stelt ons voor enorme uitdagingen. Aan de ene kant komen er veel Oekraïnse ontheemden binnen, aan de andere kant hebben we een hoge asielinstroom. Dat maakt dat het veel van Nederland vraagt om op dit moment voor iedereen een bed te vinden."

In deze aflevering van De Publieke Tribune gaat Coen Verbraak in gesprek met medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), over de dilemma's waar zij voor komen te staan bij de beoordeling van asielaanvragen.

Luister nu de aflevering van 18 februari op de afleveringspagina, of via je podcastapp.