'Ik hoop dat Sanne rust heeft gevonden'

Sanne zit ’s avonds op de bank in haar donkere woonkamer. De laptop op haar schoot verlicht haar gezicht. Ze heeft net de muziek opgezocht die ze bij haar uitvaart wil; Nick en Simon met Het leven van een ander. Dat nummer omschrijft haar problemen en gevoelens goed, vertelt ze aan regisseur Kim en de draaiende camera. Sanne lijdt aan een borderline-persoonlijkheidsstoornis, chronische depressie en slapeloosheid. Na negen jaar intensieve behandeling zonder resultaat besluit ze in 2014 niet langer te willen leven. Ze kiest voor zelfeuthanasie.  

Vier jaar later blikt vader Hubert terug op die beslissing van zijn dochter. Hij had er destijds direct vrede mee. Hij wist, net als Sanne, dat het de enige goede oplossing was. ‘Ze had al zo lang gevochten. Toen ze zei wat ze wilde doen, zag ik eindelijk blijdschap en rust in haar ogen’, vertelt Hubert. ‘Dat zie je vaker bij mensen die besluiten zelfeuthanasie te plegen. Zodra de datum bekend is, komt er eindelijk rust.’

Zelfeuthanasie is een vorm van zelfdoding waarbij een persoon niet geholpen wordt bij het uitvoeren daarvan, maar waar wel, vergelijkbaar met euthanasie,  gesprekken worden gevoerd met naasten. Sanne koos hiervoor omdat ze de energie niet meer had om een lang euthanasietraject in te gaan. Ook was ze na jarenlange behandelingen het vertrouwen in hulpverleners verloren.

Hubert kende zijn dochter goed. Met hem deelde ze jaren haar verdriet en pijn. Hij stond altijd voor Sanne klaar, luisterde naar haar en probeerde haar er vervolgens weer bovenop te krijgen. Soms ging het weer even beter, maar Hubert merkte na een tijd dat de diepe dalen steeds vaker de overhand namen. Toen Sanne begin 2014 haar besluit met hem deelde, wist hij meteen dat hij haar beslissing niet moest tegenwerken. Haar besluit stond vast, zag hij. ‘Ik heb dan ook nooit overwogen haar op andere gedachten te brengen. Begrijp me niet verkeerd: ik accepteerde haar beslissing niet, maar ik respecteerde het wel. En zo sta ik er nu, al die jaren later, nog steeds in.’

Het leven wordt nooit meer hetzelfde voor Hubert. Het gemis gaat niet weg, beseft hij. ‘Desalniettemin ben ik nog steeds een heel positief mens. Op de een of andere manier kan ik het allemaal handelen, maar ik weet niet precies hoe. Ik denk dat het vooral helpt dat ik weet dat ze dit heel graag wilde.’ Ook Sanne wist dat haar vader het verlies zou aankunnen. Dat was belangrijk voor haar, vertelt ze in Ik laat je gaan. ‘Ik weet dat ik hem kan achterlaten. Hij is daar sterk genoeg voor.’

Tekst loopt door onder videofragment

Voor haar beslissing hadden Sanne en haar vader al vaak over het onderwerp zelfdoding gesproken. Ze waren er allebei over uit dat het op een humane manier moest gebeuren. Volgens Hubert heeft die openheid over Sanne’s uiteindelijke beslissing bijgedragen aan het verwerkingsproces. ‘Bij zelfeuthanasie blijf je als nabestaande niet met onbeantwoorde vragen achter, omdat je er samen goed over hebt kunnen praten. Het lijkt me vreselijk om me telkens af te moeten vragen of ik iets had kunnen doen om het tegen te houden.’

Huberts instemming met de zelfeuthanasie van zijn dochter was misschien wel het grootste offer dat een vader kan brengen uit liefde voor zijn kind. Veel mensen zouden er waarschijnlijk niet aan moeten denken zo’n periode door te brengen met een camera op je gericht, maar met de documentaire hoopten Sanne en Hubert zelfeuthanasie onder de aandacht te brengen. ‘We wilden het onderwerp bespreekbaar maken en aan mensen meegeven dat zelfdoding ook op een humane manier mogelijk is’, vertelt Hubert. ‘Dankzij Ik laat je gaan, en natuurlijk ook door Sanne, heeft zelfeuthanasie een podium gekregen.’ Hij heeft alleen maar positieve reacties gekregen op de film. ‘Iedereen heeft veel waardering voor hoe ik met Sannes keuze ben omgegaan. Iemand zei eens tegen me: houden van is ook loslaten. Daar ben ik het mee eens.’ 

Mensen die in dezelfde situatie zitten als Hubert vier jaar geleden zat, vragen vaak aan hem wanneer het moment daar was om in te stemmen met Sannes wens. Wanneer weet je dat je zo’n keuze van een dierbare moet respecteren? ‘Dat kan je nooit inschatten’, zegt Hubert. ‘Het is zo afhankelijk van het moment en wat je hart je dan ingeeft. Als Sanne het een dag later had gevraagd, had ik misschien heel anders gereageerd.’ 

Regisseur Kim Faber vraagt Sanne in Ik laat je gaan of zij gelooft in leven na de dood. ‘Ergens is er wel de angst dat ik weer in de volgende hel terecht kom en dat ik verga van schuldgevoel’, antwoordde ze. ‘Maar ik weet ook dat ik naar mijn oma ga. En zij zal mij dan alsnog de rust geven die ik nodig heb.’ Hubert wil voorlopig nog niet weten of er iets is na de dood. ‘Mocht het wel zo zijn, dan hoop ik dat ze de rust daar wel gevonden heeft.’