De Russische intellectueel Aleksandr Doegin staat bekend als Poetin-fluisteraar. Hij pleit tegen een liberale wereldorde en vóór een sterk Euraziatisch machtsblok dat een dergelijke orde kan tegengaan.

De Russische politicoloog en filosoof Aleksandr Doegin (1962) staat bekend als de Poetin-fluisteraar vanwege zijn nauwe banden met het Kremlin. In 1997 verschijnt zijn boek The Foundations of Geopolitics, waarin hij pleit tegen een wereldorde die gedomineerd wordt door de Verenigde Staten, Canada en Europa, samen ook wel het ‘Atlantische blok’ genoemd. Het boek zou door het leger als handboek worden gebruikt. 

Doegin ziet een Euraziatisch machtsblok voor zich, bestaande uit wat vroeger de Sovjet-Unie was, aangevuld met annexaties van aangrenzende gebieden en allianties met onder andere Turkije en Iran. Op deze manier kan dit ‘landelijke’ machtsblok weerstand bieden aan de liberale waarden van de ‘zeelanden’, zoals individualisme, persoonlijke vrijheid en globalisering. Achter de economische welvaart van het Westen schuilt spirituele leegheid, aldus Doegin.

In het verlengde van The Foundations of Geopolitics richt Doegin in 2001 de Pan-Euraziatische Beweging op, die een jaar later een officiële politieke partij in Rusland wordt. De eenheid van Rusland moet volgens de partij worden bewaard door een homogene cultuur en een collectieve identiteit, die voornamelijk gestoeld is op de orthodox-christelijke kerk. Minderheden mogen blijven mits ze zich aanpassen. Daarnaast moet de markt in dienst staan van het nationale belang. Voorzieningen die de staat nodig heeft moeten daarom worden genationaliseerd en de invloed van steenrijke oligarchen dient te worden ingeperkt.

Acht jaar later komt Doegin in The Fourth Political Theory (2009) met een theorie die zijn beschreven geopolitiek moet onderbouwen. De theorie is geïnspireerd op het begrip 'Dasein' van de Duitse filosoof Martin Heidegger. 'Dasein' wordt vaak vertaald met ‘in-de-wereld-zijn’ of ‘er-zijn’. Er wordt grofweg mee bedoeld dat ieder mens en iedere cultuur de wereld op zijn eigen manier ervaart. Daarom bestaat er niet één waarheid en is het logisch dat de wereld is verdeeld in wat Doegin een multipolaire machtsverdeling noemt. 

Hoewel Doegin de Poetin-fluisteraar wordt genoemd, lijkt hij radicaler dan het huidige beleid van de Russische president. Volgens The Independent zou het Kremlin hem op armlengte houden nadat hij Poetin bekritiseerde, die niet genoeg land van Oekraïne zou innemen. In 2014 wordt Doegin ontslagen van de Universiteit Moskou nadat hij door activisten ervan is beschuldigd genocide te promoten. Om de Oekraïense separatisten te steunen zou hij in een toespraak ‘kill, kill, kill’ hebben geroepen. 

Na de benoeming van Trump tot president van de Verenigde Staten is Doegin positiever over de VS. ‘America not only isn’t an opponent, it’s a potential ally under Trump.’ Zijn focus ligt nu op Europa waar hij de banden met anti-establishment partijen warm houdt.