Zo verloopt een actie van Extinction Rebellion

Terwijl Lucas een persbericht laat uitgaan over de volgende actie van Extincion Rebellion, halen twee andere 'rebellen' uit hun rugzak een meterslang spandoek met daarop de tekst: ‘4,5 miljard in rook op’. De beveiliging van het Ministerie van Economische Zaken heeft al snel in de gaten dat dit geen gewone werkdag gaat worden.

Om de gemoederen in de lobby in Den Haag goed te houden, komt Lucas met een vredeoffer: een pakketje met daarin wat lekkers, een tablet Tony Chocolonely, en het boek van Extinction Rebellion: Nu Het Nog Kan. De beveiliging slaat het cadeautje af en neemt contact op met de politie. Na nog geen tien minuten komen een busje en twee auto’s aangereden met in totaal tien agenten, die zich even later in de lobby verzamelen. Tegelijkertijd begint één van de activisten met een speech, waarin duidelijk wordt waarom ze hier vandaag zijn: het geven van miljarden aan subsidies aan de fossiele industrie moet stoppen.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Het moet eind september zijn geweest dat we in contact kwamen met Lucas, van de lokale groep Castricum van Extinction Rebellion. Dit was vlak na de grote septemberrebellie op de Zuidas en het Museumplein in Amsterdam, waar hij en 250 andere activisten bij aanwezig waren.

Tijdens deze manifestatie ontmoette Lucas een aantal mede-activisten, die ook meer wilden doen aan de strijd voor een beter klimaat. Samen organiseren ze zich tot een zogenaamde affiniteitsgroep, een groep van mensen die dezelfde acties willen uitvoeren en hetzelfde riscio op arrestatie willen lopen.

De affiniteitsgroep van Lucas had artikelen gelezen over de miljarden euro’s subsidie die jaarlijks naar de fossiele industrie gaan en ze besloten hieraan hun volgende actie te wijden: het bezetten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat in Den Haag.

Lucas heeft altijd geweten dat het klimaat verandert en het leven op aarde in gevaar is. Hij keek, zoals vele anderen, de documentaire An Inconvenient Truth, over de opwarming van de aarde, maar het balletje ging pas echt rollen toen hij kinderen kreeg.

Lucas las zich meer en meer in over milieuvervuiling en de gevolgen als de aarde met twee graden opwarmt. "Ik ben toen ontzettend geschrokken van hoe erg het eigenlijk is. Met het oog op mijn kinderen besloot ik dat ik meer moest doen.’’ Het aanbod aan activisme paste echter niet binnen het beeld wat Lucas voor ogen had; in een mars meelopen had volgens hem niet veel zin.  

In de krant las hij over een actie van Extinction Rebellion, die de Stadhouderskade in Amsterdam wilde gaan bezetten. Hij was meteen onder de indruk, maar twijfelde om mee te doen. Lucas werkt namelijk als ambtenaar bij de gemeente Amsterdam. In overleg met zijn vrouw, die zelf een sabbatical nam om fulltime klimaatactiviste te zijn, besloot hij het toch te doen. "Ondanks de gevolgen voor mijn cv of reputatie, is het belangrijk om hiervoor te staan.’’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Volgens Lucas is de kracht van Extinction Rebellion dat het erg democratisch is. Zo pleit de organisatie voor het invoeren van een burgerberaad en wordt er gewerkt met zogenoemde cirkels: groepen met een bepaalde taak waar iedereen gelijkwaardig is en niemand als leider functioneert.

De groepen van Extinction Rebellion opereren autonoom. Ze bedenken zelf acties en voeren deze zelfstandig uit. Wel moet elke groep zich houden aan tien kernwaarden. Als daaraan wordt voldaan, kan iedereen in naam van de organisatie acties uitvoeren.

Hier schuilt, volgens Lucas, ook een nadeel. "Voordat je een actie kan uitvoeren, moet iedereen binnen je groep het ermee eens zijn. Je wilt een actie altijd helemaal goed doen, waardoor het veel tijd kost. Tijd die je vaak niet hebt.’’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Binnen zijn affiniteitsgroep waren ze het snel eens over het plan om de lobby van het Minsterie te bezetten. Human was aanwezig bij deze Zoom-meeting en zag dat de groep niet was samengesteld uit studenten, maar juist uit werkende mensen van tussen de 35 en zeventig jaar oud. De groep bestaat uit een vijftiental leden, een aantal afkomstig uit Castricum, anderen heeft Lucas ontmoet tijdens de septemberrebellie. Uiteindelijk gaan zeven van hen mee naar Den Haag.

De groep was unaniem over het plan en al snel kwamen de eerste ideeën op tafel, en werd afgesproken om de locatie vooraf te scouten. In de groep heerste een lichte paranoia tijdens de meeting. De mogelijke tijd en datum werden bewust niet genoemd, omdat de geheime dienst mee zou kunnen luisteren. Overigens kwam deze achterdocht niet uit de lucht vallen, omdat een eerdere actie bij dit ministerie hierdoor naar verluidt mislukt zou zijn.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Het is een koude dinsdagochtend als Lucas en zijn groep zich 20 oktober verzamelen bij het centraal station in Den Haag. Voor de zekerheid loopt Lucas nog een rondje om het ministerie. Zijn grootste angst is dat het plan toch bekend is geworden en de bewaking uit voorzorg de poort heeft dichtgegooid. Al het werk is dan voor niks geweest.

Als Lucas aankomt bij het ministerie lijkt alles rustig. Voor de lege binnenplaats staat één beveiliger en de grote stalen poort is open. Hij licht de anderen in dat de actie van start kan gaan. De spanning is voelbaar.

Luister hieronder naar Lucas, enkele ogenblikken voor de bezetting van het ministerie

Iedereen heeft zich netjes gekleed, zodat ze zich kunnen voordoen als ambtenaren. Door de opbouwende spanning en quasi vermommingen lijkt het tafereel iets weg te hebben van een spionagefilm.

Het is tien uur wanneer de zeven activisten zich begeven richting het ministerie. Het eerste groepje van drie komt zonder problemen de binnenplaats op. Zodra ze naar binnenlopen, meldt de beveiliger bij de poort dat drie mensen naar de lobby lopen. Eenmaal binnen is het wachten op de tweede groep. Na enkele minuten staan ook zij op de binnenplaats en lopen ze de lobby van het gebouw in.

Tekst gaat verder onder afbeelding

Ondanks het mondkapje dat hij draagt, galmt de speech van de activist door de lobby. De eisen worden meermaals herhaald en het is voor de tien agenten duidelijk waarom ze aan het protesteren zijn. Voordat ze verdere actie ondernemen spreken ze eerst met de politiewoordvoerder van de groep en met het ministerie om te kijken of de groep het gebouw vrijwillig wil verlaten.

Al snel gaat een woordvoerder van de minister met Lucas en de anderen in gesprek over hun eisen. De groep uit hun kritiek over het beleid dat wordt gevoerd en ze overhandigen de toespraak voor minister Wiebes. De woordvoerder bedankt de groep en trekt zich terug om overleg te plegen. Na een half uur komt de woordvoerder terug en legt hen het volgende voor: binnen een aantal weken kunnen ze een afspraak krijgen met iemand op hoog niveau, maar of dit Wiebes zelf is, kan hij niet bevestigen.

De activisten staan voor een dilemma: gaan ze in op het voorstel en vertrekken ze uit de lobby of gaan ze door met de bezetting totdat hun eisen zijn ingewilligd?

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Na enig beraad met de politieke cirkel van Extinction Rebellion besluit de groep het aanbod af te slaan. Achteraf horen we van Lucas wat het antwoord was van de groep Castricum. “Wij kunnen niet spreken namens de klimaatslachtoffers, die al zijn gevallen en nog gaan vallen. Onze eis is duidelijk. Onmiddellijk stoppen met deze subsidies. Als we al met iemand willen spreken, dan met degene die politiek verantwoordelijk is voor dit wanbeleid, de minister dus."

Aangezien aan deze eis niet voldaan kan worden, besluit de groep dat ze het gebouw blijven bezetten. Na een uurtje of twee lijkt de adrenaline van de actie weggeëbt. Tussendoor vragen een beveiliger van het pand en een agent of ze het spandoek even opnieuw willen uitklappen, zodat zij er een foto van kunnen maken, voor thuis of voor Insta, het gebeurt natuurlijk niet dagelijks dat je lobby wordt bezet door klimaatactivisten. 

Het ministerie geeft toestemming aan de activisten om tot sluitingstijd in de lobby te blijven. Voor de politie is er nog maar weinig reden om te blijven, dus die vertrekken. De groep haalt tussendoor koffie bij de automaat, kletst de middaguren vol en bereidt zich voor op sluitingstijd. We spreken Lucas via de telefoon. “We moeten waarschijnlijk de nacht in de cel doorbrengen. De klimaatcrisis is echter zo groot en bedreigend dat wij dat risico willen nemen.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Dan is het vijf uur en wordt de groep door de beveiliging verzocht om te vertrekken. De groep weigert, dus de politie wordt weer gebeld. Even later komt een arrestatiebus de binnenplaats opgereden. De arrestatie verloopt rustig, de groep laat zich zonder verzet meenemen. Nadat ze één voor één de bus zijn ingeladen, rijdt de groep naar het politiebureau in Scheveningen.

De spullen die ze bij zich hebben, moeten worden ingeleverd, ze krijgen hun rechten voorgelezen en ze belanden vervolgens ieder in een cel. Lucas krijgt als avondeten een vegetarische chili con carne. Eén voor één worden ze verhoord. Lucas beroept zich op zijn zwijgrecht, dus met hem is de politie snel klaar. Het is half tien in de avond wanneer de hele groep weer buiten staat, ieder met een boete van 230 euro op zak.

Ondanks dat het lijkt alsof er maar een klein groepje mensen betrokken was bij de actie, blijkt dat ongeveer zeventig mensen achter de schermen aan het werk zijn geweest. Zo bieden mede-activisten uit de organisatie aan om geld te doneren voor het betalen van de boetes, werd het spandoek gemaakt door kunstenaars, gaven mederebellen juridisch advies en was er constant contact met de politieke cirkel over de keuzes tijdens de actie. Stuk voor stuk vrijwillig.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

De actie had volgens Lucas niet beter kunnen uitpakken. Het lukte de groep om de lobby te bezetten en ze konden hun eisen duidelijk overbrengen  aan het ministerie. Ondanks dat het protest met een sisser afliep, werd het opgepikt door het AD en Hart van Nederland.

‘’Het is duidelijk dat het huidige klimaatbeleid niet werkt," reflecteert Lucas. "We hebben niet tot 2050 om CO2 neutraal te worden. We moeten binnen vijf jaar al de omschakeling hebben gemaakt. Zolang er nog altijd minstens evenveel belastinggeld gaat naar het verergeren van het klimaatprobleem als naar oplossingen, zijn we nog niet eens begonnen met het aanpakken van de klimaatcrisis.”