Kapitein klimaat zet de lijnen uit

Als kleine garnalen doen ze hun stinkende best. Maar zolang de grote spelers (lees: vervuilers) weigeren voor eigen deur te vegen, raakt de hele klimaatstraat nooit schoon. Klimaat is niet langer een kwestie van de verwarming een graad lager. Nee. Deze crisis schreeuwt om een revolutie, radicale verandering. Een waarachtige en daadkrachtige leider. Die was er. Al weerklonk op het halfrond van De Publieke Tribune die dag ook vaak de misthoorn van het onvermogen. Ik wist niet dat revolutionairen soms ook gelaten waren.

Is Mary een soort moederfiguur voor ons klimaat, dan is Eurocommissaris Frans Timmermans bij uitstek de vader. Onlangs lanceerde hij zijn Green Deal: het ambitieuze plan om van Europa in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te maken. Als Kapitein Klimaat zet Timmermans de looplijnen uit. Zijn voorstellen, actieplannen en maatregelen bepalen vanaf nu de manier waarop we wonen, werken, produceren en consumeren. Timmermans zelf is niet te beroerd om het woord 'revolutie' in de mond te nemen. Hij staat voor zijn deal en spreekt ons - omwille van corona - via een straalverbinding vanuit Brussel toe. Enthousiast, doorvoeld, open voor vragen, gericht en empatisch in zijn antwoorden.

En toch: de saus lijkt niet helemaal te binden. Tussen Brussel en ons halfrond gaapt nog al te vaak een gat. Voor Timmermans zitten tien mensen die écht willen. Die alles doen, die vurig plastic recyclen, met hart en ziel warmtepompen promoten, met man en macht huizen van het gas halen of met hun laatste spaarcenten naar méér bio in de landbouw streven. Kortom: een warm bad aan goede bedoelingen. Schoolvoorbeelden.

En toch: leider en leerling lijken elkaar niet altijd te snappen. Want nét deze mensen lopen constant tegen bureaucratische muren, boksen op tegen de grote en onverschillige bedrijven of krijgen groteske en halfslachtige antwoorden uit Brussel en Den Haag. Net zij krijgen hun plastic en warmtepompen haast niet verkocht, hun huizen amper van het gas en hoeveel grond ze ook bijkopen, het predicaat bio lijkt hen telkens net te ontsnappen. Deze mensen hebben geen nood aan zalvende woorden of een pauselijke schouderklop. Ze hebben nood aan duidelijke stippen op de horizon. Energie voor hun beproeving. Bonus- en geen strafpunten voor hun inzet.

Want daar wringt de schoen: je kan de revolutie wel prediken, maar wat als enkel de brave leerlingen, leken en zielen luisteren? Wat als de meerderheid van je parochie, laat staan stad of continent, gewoonweg niet wil, dan sta je daar met je coalition of the willing. Je voluntaristische minderheid. Ook hun dadendrang droogt ooit op. Ook hun goedbedoelde tank loopt ooit leeg. Dan vervliegen je tien of meer geboden. Dan zinkt of verzandt de Green Deal.

Tot slot sluit Mary af: "Vroeger was milieu een onderwerp voor mensen die niet helemaal goed bij hun hoofd waren. De vooruitgang is dat we er hier vandaag allemaal over praten." Mooie, maar ook haast trieste woorden. Interessant detail: Mary (Méry) lijkt sterk op mereologie, de wetenschap die zich buigt over de relatie tussen delen en gehelen. Aristoteles zei ooit: het geheel is groter dan de som van de delen. Daar twijfel ik nu aan. De som van goede bedoelingen leidt niet per se tot echt resultaat. Goedgekozen woorden en plannen niet tot de gedroomde revolutie. Integendeel. Het feit dat we er vandaag over praten, staat in schril contrast met het feit dat we gisteren met zijn allen hadden moeten handelen.

Een beter milieu begint niet bij jezelf, maar bij iedereen. Niet alleen bij de welwillenden. Luister daarom goed naar deze revolutionairen. Ook al klinken ze soms wat gelaten.