Waar vroeger alleen de aalmoezenier en de dominee voor de geest van onze militairen zorgden, is er tegenwoordig voor vrijwel iedere levensovertuiging plek binnen Defensie, weet ook humanistisch raadsvrouw Ramaya Soe-Agnie: "Dit heb je in geen enkel ander land in de wereld."

Het zijn de mensen die bij het koffiezetapparaat hangen. Ter individuele ondersteuning aan militairen met concrete levenservaringen, of vragen die het werken in de krijgsmacht oproept. Ze gaan mee op missie, op oefening, of zijn er bij op belangrijke momenten voor het thuisfront. Soe-Agnie: "En wat je ook gelooft, grote kans dat je iemand gaat vinden."

Al sinds 2013 is ze werkzaam als humanistisch raadsvrouw bij Defensie. Ze doet in feite hetzelfde werk als de katholieke aalmoezenier, de protestantse dominee, de islamitische imam of de hindoestaanse pandit, maar gaat daarbij uit van humanistische waarden. Soe-Agnie: "Bijvoorbeeld dat iedereen zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar leven."

Tekst gaat door onder de afbeelding

"Wat je ook gelooft, grote kans dat je iemand gaat vinden"

Ramaya Soe-Agnie, Humanistisch raadsvrouw bij Defensie

Het feit dat de Nederlandse krijgsmacht humanisten in dienst heeft is echt uniek, weet Soe-Agnie: "Andere landen kijken steeds meer naar hoe wij dat hier doen. In de Verenigde Staten is dit bijvoorbeeld echt ondenkbaar," doelend op de grote verscheidenheid aan geloofs- en levensovertuigingen waar Nederlandse militairen bij kunnen aankloppen.

Soe-Agnie: "Wij proberen niemand een geloof op te dringen. In België heb je wel moreel consulenten, maar niet zoals hier. Laatst waren hier mensen uit Engeland en Noorwegen over de vloer om van ons af te kijken. En toen ik een keer een bezinningsdienst – een soort humanistische kerkdienst – had geleid bij een oefening in Estland, kwamen er na afloop mensen naar me toe die echt verbijsterd waren over dat dit allemaal kon."

Help je uitsluitend overtuigd humanistische militairen?

"Zeker niet. Geestelijk verzorgers worden gekoppeld aan een eenheid en zijn er vervolgens voor die hele eenheid. Tuurlijk, het staat op mijn baret, kleding en de voorkant van mijn deur, maar de meesten boeit het eigenlijk helemaal niks. Wel ga ik uit van humanistische waarden en probeer ik mensen zichzelf altijd als uitgangspunt te laten nemen, zonder daarbij een god centraal te stellen. De mens en haar menselijke waardigheid staat centraal bij de humanist. Dat hoeft niet te betekenen dat ik militairen daar altijd maar mee confronteer. Ik zeg zelf altijd: ga gewoon naar degene wiens hoofd je aan staat en bij wie je je veilig voelt."

Met wat voor klachten komen militairen naar jou toe?

"Dat kan echt van alles en nog wat zijn. Relatieproblemen, arbeidsconflicten, burn-outklachten. Vaak ervaren militairen dat de druk op het thuisfront niet te combineren is met het werk wat ze doen. Maar waar de bedrijfsarts pas komt kijken bij langdurig verzuim en de psycholoog pas na een verwijzing daadwerkelijk behandelt en diagnosticeert, ben ik er eigenlijk vanaf het begin af aan al – vanuit de zogenaamde nulde lijn. Militairen kunnen altijd bij mij terecht voor zingevingsproblematiek en existentiële vraagstukken, zonder dat er een duidelijk afgebakende hulpvraag hoeft te zijn, een groot verschil met andere hulpverlening. Wij zijn echt een luisterend oor, een vertrouwd gezicht op de kazerne, wiens deur altijd open staat."

Vind je dat Defensie genoeg doet aan de geestelijke verzorging van de krijgsmacht?

"Voor militairen die op missie gaan is er tevoren, tijdens en naderhand een hulpverleningsaanbod in de vorm van groepsgesprekken, individuele gesprekken en vragenlijsten, over het omgaan met stress en trauma. Defensie probeert dit echt zo goed mogelijk te faciliteren. Maar tegelijkertijd moeten we wel eerlijk zijn dat er nog steeds mensen zijn die tussen wal en schip vallen."

Met 8.000 vacatures op een personeelsbestand van 60.000 en een grotere uitstroom dan instroom kunnen we wel spreken van een leegloop binnen de Nederlandse krijgsmacht. Hoe verklaar je dit?

"Volgens mij ligt dat aan een aantal dingen. Ten eerste zullen de bezuinigingen van de afgelopen jaren daar een grote rol in hebben gespeeld. Daarnaast voelen jongeren zich steeds minder verplicht om hun hele leven bij dezelfde werkgever te blijven. Mijn eenheid – de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) – komt wat vaker positief in het nieuws in verband met verdachte pakketjes en bombrieven. Op je zeventiende is dat soort heldendom nog harstikke aantrekkelijk. Maar als je eenmaal dertig bent, partner en kinderen hebt en werkzaam bent binnen een militaire eenheid die veel vraagt van het thuisfront omdat je veel van huis bent, gaan er andere belangen spelen. Als je dan ook nog eens voor het werk dat je bij Defensie doet, in de private sector veel meer kunt verdienen, dan is de keuze snel gemaakt."

Is het makkelijk om je met zo’n zachte aanpak staande te houden in een ogenschijnlijk harde wereld als de krijgsmacht?

"In de zeven jaar dat ik dit werk doe is er eigenlijk niet zoveel veranderd wat betreft het aanbod, daar deed Defensie al heel veel. Wat er wel veranderd lijkt te zijn, is de militair zelf. Net als in de rest van de maatschappij gaan mensen tegenwoordig steeds actiever op zoek naar zingeving. Een gesprek hierover aangaan wordt steeds makkelijker, zo ook voor de militair. Ook de schaamte achter de gedachtes 'ik heb een probleem' of 'ik heb gevoelens' wordt echt steeds minder. Militairen zijn van nature erg gefocust op het lichaam, maar de geest wordt ook steeds serieuzer genomen. Ik geef sinds een tijdje bijvoorbeeld ook yogales binnen Defensie, om ook te zien: wat zegt het lichaam eigenlijk? Natuurlijk doen sommigen daar helemaal niks mee en kunnen er nog genoeg dingen veel beter binnen de krijgsmacht. Maar dat de militair van vandaag mij steeds beter weet te vinden, vind ik een goed teken."

Dit is ook interessant