Misdaadjournalist Paul Vugts was een 'te beveiligen persoon'

Die dinsdagavond 6 juli zat hij gewoon thuis, een columpje te tikken. Achteraf bleek hij halverwege een woord te zijn gestopt toen hij een tip kreeg. Berichtje via Signal: Peter neergeschoten in de Leidsebuurt. Paul Vugts: "Dit was de enige categorie nieuws, waarvan ik hoopte dat niet waar was."

En toch, de informatie in de tip die hij kreeg was meteen zo specifiek dat hij eigenlijk al wel wist hoe laat het was. Op weg naar de plek des onheils kreeg hij een dubbel gevoel. Enerzijds was het 'gewoon' zijn werk om erover te berichten, maar anderzijds: wat ging dit weer betekenen voor de situatie van misdaadjournalisten? Wat ging dit betekenen voor hem?

Paul Vugts (1974) is wellicht wat minder zichtbaar dan een paar van zijn vakbroeders, maar minder ingevoerd is hij beslist niet. Al sinds jaar en dag is hij misdaadverslaggever van Het Parool en schrijver van meerdere succesvolle boeken over de Amsterdamse onderwereld. Werk dat hem in het najaar van 2017 duur kwam te staan: wegens acute liquidatiedreiging kreeg hij de zwaarst denkbare beveiliging en woonde hij en zijn vriendin ruim een half jaar in een safe house. "Dat was gewoon geen leven," zegt hij tegen Coen Verbraak in De Publieke Tribune op NPO Radio 1. 

Of de aanslag op Peter R. de Vries een aanslag is op de journalistiek? "Nee, ik denk dat Peter is doodgeschoten omdat hij de vertrouwenspersoon was van de kroongetuige in een grote liquidatiezaak tegen Ridouan Taghi en zestien medeverdachten. Dat ligt veel meer in lijn. Ik ken eigenlijk niemand, die professioneel betrokken is bij deze zaak, die daar niet vanuit gaat."

Wat dat betreft is het eerder een aanval op de rechtsstaat. "Er is een groepering die de maatschappij zoveel mogelijk uit het lood wil slaan en die daar dus ook in slaagt. Het risico is, is dat het een verkeerde wending krijgt. Ik denk dat dit heel erg te maken heeft met het proces tegen Ridouan Taghi en met de kroongetuige Nabil B. Op die manier moet je analyseren wat er aan de hand is en wat er moet gebeuren. Als je alle misdaadjournalisten gelijkstelt met wat Peter R. de Vries heeft gedaan, dan klopt je analyse niet."

Tekst gaat door onder de banner

Dat De Vries zoveel petten op had - van vertrouwenspersoon tot verslaggever - begreep Vugts nooit. "Dat wist hij ook van me. Ik vind dat je als misdaadjournalist aan de zijlijn moet staan en verslag moet doen. Hij liep altijd door het speelveld. Dat zouden we van voetbalcommentatoren niet pikken, dus dat zouden we van misdaadjournalisten ook niet moeten pikken."

Door al die verschillende rollen had De Vries volgens Vugts te maken met hele nieuwe soorten dreiging, naast de 'reguliere' dreiging die hij als misdaadjournalist al voor z'n kiezen kreeg. Vugts: "Van de kroongetuige waren de broer en de advocaat al doodgeschoten. Toen hij mij vertelde dat hij vertrouwenspersoon wilde worden van Nabil B. zei ik: 'Hoe ga je dat doen met je beveiliging?'"

Vugts kon het weten. Hoe lovend hij ook altijd is geweest over de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging die hem dat ene half jaar beveiligde, het bepaalde totaal zijn leven. "Het was echt een legertje. Ik weet dat Peter vond dat dat in elk geval niks voor hem was. Hij wilde leven zoals hij wilde leven."

Tekst gaat door onder de video

Hoe ging dat eigenlijk bij Paul Vugts zelf, in het najaar van 2017? "Ik had informatie uit het criminele milieu. Er waren mensen die het gewoon te ver vonden gaan dat ze een journalist wilden doodschieten. Een bepaalde criminele groepering wilde mij uit de weg ruimen om wat ik wist.

"Ze konden in bepaalde artikelen en in mijn boek lezen dat ik wist hoe het met bepaalde liquidaties zat. Ik had het vrij omfloerst opgeschreven omdat ik niet overal nog hard bewijs voor had, maar ze bleken toch goed in close reading. Toen is bedacht dat ze mij uit de weg moesten ruimen, om te voorkomen dat de informatie die ik had bij de media of bij de staat zou belanden."

In het begin dacht hij nog: Was dit wel waar? Toch was het informatie waar hij meteen iets mee moest, want áls het waar was, liep hij gevaar. Omdat hij vond dat hij er als journalist niet mee naar de politie kon gaan, hield hij het eerst wekenlang voor zich. "Ik kon geen verlengstuk zijn van de staat. Er zou nooit een dossier mogen komen waarin stond dat Paul Vugts de politie had verteld dat die en die hem wilden doodschieten. Misschien ben ik daar te rechtlijnig in, maar dat deed ik niet."

Ondertussen belandde die informatie op een of andere manier ook bij de overheid. "Beetje bij beetje werd duidelijk dat het echt niet anders kon, waarop het signaal kwam: Paul, jullie moeten nu wegwezen. Dan pak je je boeltje en dan ga je weg."

Tekst gaat door onder de video

Ondanks dat half jaar heeft Vugts geen seconde overwogen om te stoppen. "Als collega's dat zouden doen, zou ik daar volledig respect voor hebben, maar ik word er juist fanatieker van. Zodra in het criminele milieu het idee ontstaat dat het helpt om dit soort fratsen uit te halen, gaat het kwadratisch toenemen, daar ben ik van overtuigd. Er is in dat ene half jaar geen dag geweest dat we niet hebben gepubliceerd."

Tekst gaat door onder de video

Vugts komt niet uit een gezin waar de wereld van de misdaad op de voet werd gevolgd. Sterker nog, zijn ouders, beide welzijnswerkers, waren eerder bezig met het goede van de mens. Tot zijn negende was hij met zijn zusje, daarna begonnen zijn ouders een gezinshuis: zes pleegkinderen tegelijkertijd.

"Dat waren kinderen die niet uit de criminaliteit kwamen, maar wel uit gebroken gezinnen. Ik noemde ze mijn plastic broertjes en zusjes, omdat ze niet echt mijn broertjes en zusjes waren. Als kind wist ik niet anders, maar later besefte ik wel hoe bijzonder dat was. Ik heb gezien hoe levens óók kunnen beginnen."

Wat hij in zijn huidge werk het meest heeft meegenomen uit die jeugd? Dat hij niet zomaar zijn eigen referentiekader mag plakken op bijvoorbeeld verdachten. "Sommige mensen starten belabberd, soms is het een wonder dat ze überhaupt het rechte pad nog kunnen vinden. Daar moet ik wel bijzeggen: als iemand twee keer een sigarenboer heeft overvallen, is het een klootzak, los van hoe z'n start was."

Op de vraag of hij voorzichtiger is geworden dan tien jaar geleden, antwoordt Vugts aan het begin van het gesprek: nee. Op zijn timing let hij wel.  "Als ik weet dat er een bepaald onderzoek loopt wat ik helemaal in de war zou schoppen, dan kan het zijn dat ik twee dagen later publiceer. Maar het is geen regel. Ik ga mijn onafhankelijke koers, altijd."

En toch, aan het eind van het gesprek, nogmaals die vraag: ben je nu voorzichtiger dan vroeger? "Ja, er zijn wel gewoon hele grote dingen gebeurd die je met de neus op de feiten drukken. Het feit dat we zelf lang onder strenge beveiliging hebben geleefd, het feit dat mijn collega John van den Heuvel al vier jaar en nog steeds in die beveiliging moet leven. Het feit dat Peter nu is doodgeschoten, weliswaar niet als journalist, maar toch. Dat kun je niet allemaal uitwissen."