De Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) staat onder druk. De wachtlijsten worden langer en de politie constateert een toename van het aantal ‘verwarde’ mensen. Wat mogen we van de psychiatrie verwachten? En wat niet? Wie is waarvoor verantwoordelijk? Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen? En hoe verdraagzaam zijn we zelf nog? Over deze en andere vragen buigen we ons in de derde aflevering van De Publieke Tribune.

kijk nu op NPO Start

De conclusie van de Luistervink

De Luistervink bij deze aflevering was Farid Tabarki. Aan het slot van het vragenvuur deed hij een poging om de perspectieven die uit de dampen van de dialoog opstegen, te schetsen.

'We hebben het gehad over een onvolkomen professie met een onvolkomen systeem, zou je kunnen vaststellen. We hebben het ook over de hulpverlener van de toekomst gehad, waar we die onvolkomenheden willen voorkomen. In dat kader zijn wel goede dingen besproken volgens mij. 

'Eén van die dingen is dat we vertrouwen in plaats van wantrouwen centraal stellen. Instellingen willen daar ook verantwoordelijkheid voor dragen. We hebben het ook gehad over bemoeizorg. We moeten een actievere opstelling hebben om mensen te begeleiden die misschien niet per se aan de regels voldoen, of meteen gedwongen kunnen worden geholpen.

'We hebben het gehad over de omgeving van patiënten, die daar een veel krachtiger rol in kunnen gaan spelen. Dat geldt ook voor de lokale omgeving. Gemeenten, verzekeraars en instellingen moeten elkaar beter en vaker vinden om in het vertrouwen iets te gaan betekenen voor elkaar. Daarbij moeten ze niet alles maar afschuiven op de onvolkomenheden van het financiële systeem.

'Tenslotte moeten we mensen zelf de mogelijkheden geven om nieuwe intiatieven te ontplooien. Daar moeten instellingen en financieringsmodellen omheen gaan staan om dat het verschil te laten zijn.'

'Vijf jaar te laat met opbouw ambulante zorg'

'Als je bedden gaat afbouwen dan kan je heel trots zeggen: we hebben 30% bedden afgebouwd. Maar de mensen die voorheen in instellingen zaten en nu weer in eigen woonomgeving wonen, die blijven hun hulpvraag behouden. En als daar dan niets is…. Ja, daar zijn we, en daar moeten we ook eens eerlijk over zijn, in Nederland gewoon vijf jaar te laat mee.'

Dat zegt staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in de derde aflevering van De publieke tribune van Human.

In 2012 zijn er landelijke afspraken gemaakt over de afbouw van het aantal bedden in de geestelijke gezondheidszorg. Tussen 2008 en 2020 moest 30 procent van de bedden zijn afgebouwd. Waar echter geen harde afspraken over werden gemaakt, was de opbouw van de ambulante zorg; de zorg aan huis. Hierdoor verdwenen er bedden zonder dat daar voor mensen met een ernstige psychiatrische aandoening een extramuraal alternatief tegenover stond.

'Aantal meldingen verwarde mensen mogelijk hierdoor toegenomen'
Ook valt het volgens Blokhuis niet uit te sluiten dat daardoor het aantal meldingen van 'verwarde' personen is toegenomen. 'Ik kan me voorstellen dat de afbouw van bedden in de geestelijke gezondheidszorg en het ontbreken aan goede ambulante hulpvoorzieningen bij mensen in de straat ertoe kan leiden dat er meer mensen op straat zijn die niet de hulp krijgen die ze nodig hebben.'

Bij de politie zijn afgelopen jaar meer dan 90.000 meldingen binnengekomen over verwarde mensen. Dat is een verdubbeling ten opzichte van acht jaar geleden. 'Er zijn echter ook andere verklaringen denkbaar, zoals het beter registreren van meldingen,' aldus de staatssecretaris.

Leestips

Reguliere GGZ past niet iedereen
'Sommige verwarde mensen zijn een maatje te groot voor de reguliere GGZ. Die wil je eigenlijk een intensieve behandeling geven, en niet wachten tot het misgaat.' Psychiater Joost à Campo signaleert een gat in de behandelingsmogelijkheden voor verwarde mensen binnen de psychiatrie. 'Pas als je als verward persoon met psychiatrische problematiek met het strafrecht in aanraking bent gekomen, krijg je de intensieve behandeling die je nodig hebt. En dat is eigenlijk te laat,' stelt de psychiater bij De Monitor.

Meer bedden voor mensen met verward gedrag
Het Parool meldt dat er meer bedden komen voor mensen met gevaarlijk verward gedrag. De beveiligde geestelijke gezondheidszorg krijgt er 151 bedden bij. Dat hebben de zorgverzekeraars besloten. De 151 bedden komen op de ongeveer 400 beveiligde ggz-bedden die er nu al zijn.

Gebrek aan urgentie
Topambtenaar Rein Jan Hoekstra, die twee jaar geleden een vernietigend rapport schreef in zaak Bart van U. (de moordenaar van oud-minister Els Borst) verwijt de politiek een gebrek aan urgentie. De zorg bij agressieve patiënten met een psychiatrische stoornis is volgens hem in twee jaar tijd onvoldoende verbeterd. Lees verder bij De Monitor.

Panel

Paul Blokhuis

Paul Blokhuis (ChristenUnie) is staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hij heeft onder meer geestelijke gezondheidszorg in zijn portefeuille.

Damiaan Denys

Damiaan Denys is filosoof en hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit van Amsterdam en afdelingshoofd psychiatrie van het Academisch Medisch Centrum (AMC). 

In het Parool roept Denys op tot het stoppen van de controlecultuur, want de staat van de geestelijke gezondheidszorg wordt slechter.

Wim van der Meeren

Wim van der Meeren is voorzitter van de Raad van Bestuur van zorgverzekeraar CZ. Daarnaast is hij bestuurslid van Zorgverzekeraars Nederland, de belangenvereniging waar alle zorgverzekeraars in Nederland lid van zijn.

Marijke van Putten

Marijke van Putten is psychiater en lid van de Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland Noord