Verder Leven in 'Vrede'
De Publieke Tribune op NPO Radio 1
Coen Verbraak in gesprek met Holocaust-overlevers en familie van Joodse Nederlanders die de oorlog overleefden, over de terugkeer en het leven na de bevrijding.
Over de Holocaust zelf zijn bibliotheken vol geschreven, maar bijna tachtig jaar na de bevrijding blijven de naoorlogse trauma’s van de overlevenden opvallend onderbelicht. Want: wie de verschrikkingen van de kampen of de onderduik had overleefd, behoorde toch tot de gelukkigen?
Maar veel overlevers kwamen terug in een land dat alles van ze had weggeroofd. In het Nederland van na 1945 werd over de oorlog niet meer gepraat en aan de Holocaust niet meer gedacht. Een onheil dat door sommigen later ook wel 'de kleine shoah' zou worden genoemd. Hoe leef je verder in een land in vrede, wanneer die vrede erger lijkt dan de oorlog zelf?
Op 4 mei spreekt Coen Verbraak in De Publieke Tribune met Holocaust-overlevers en familie van hen die overbleven, over het leven na de bevrijding. Hoe bepalend was de kille ontvangst in naoorlogs Nederland voor hen die terugkeerden? En hoe leeft die geschiedenis nog altijd voort in de wereld van nu?
Presentatie: Coen Verbraak
Redactie: Sjoerd Alders
Eindredactie: Bram Vollaers
Te gast in deze uitzending
Michal Citroen
historicus en programmamaker
Historicus en journalist Michal Citroen (1958) publiceerde bijna vijfentwintig jaar geleden het boek U wordt door niemand verwacht, waarin zij op basis van talloze gesprekken met direct betrokkenen een onthutsend beeld schetste van de behandeling die Nederlandse Joden na hun terugkeer uit de kampen of onderduik ten deel viel. Onlangs verscheen haar boek Een adres, over de geschiedenis van de Joodse onderduik.
Loes Gompes
journalist en programmamaker
Journalist en programmamaker Loes Gompes (1956) werd na de oorlog geboren in een seculier-joodse familie waarvan velen de oorlog niet hadden overleefd. Haar vader, die in de oorlog drie jaar Jappenkamp had overleefd, vertelde over die periode maar weinig. Na zijn overlijden in 2010 begon ze met het uitzoeken van de vluchtgeschiedenis en de terugkeer naar Nederland van onder meer haar eigen familie, waarover eerder dit jaar haar boek De vlucht wordt duur betaald verscheen.
Marianne van Geuns
werd als kind in de oorlog afgegeven aan pleegouders
Marianne van Geuns (1941) werd geboren in Rotterdam en vlak na haar eerste verjaardag door haar eigen ouders afgegeven. Als enige in haar familie overleefde ze de oorlog, dankzij de onderduik. Of ze daarmee geluk had? "Soms was ik zo boos en verdrietig dat ik liever met mijn moeder de gaskamer in was gegaan. Dan was ik de rest van mijn leven niet zo verschrikkelijk eenzaam geweest." Haar leven na de oorlog werd in 2023 opgetekend in het boek Chai, samen met dat van andere Holocaust-overlevers.
Herman Polak
moest als kind in de oorlog onderduiken
Herman Polak (1937) zat tijdens de oorlog als klein Joods jongetje op achttien verschillende adressen in en rond Amsterdam ondergedoken, zonder zijn ouders en zus. Na ieder verraad werd hij op een nieuw adres ondergebracht en wist hij steeds opnieuw te ontsnappen. Over zijn onderduikverhaal is eerder dit jaar de documentaire Hermantje verschenen, het eerste deel van een tweeluik. Het tweede deel zal gaan over zijn leven na de oorlog en het omgaan met de trauma's die hij daar opliep.
