Geen kind zo aanwezig als een vermist kind

Iedere dag worden mensen als vermist opgegeven. De meesten worden al snel gevonden, maar soms ontbreekt het van enig spoor. Dat iemand langer dan een jaar vermist is, komt maar weinig voor. Coen Verbraak ging in De Publieke Tribune in gesprek met drie achterblijvers van vermiste personen. Sophia Koetsier, Maarten Visser en Job Lips kwamen niet terug van hun reis die het begin van hun zelfstandige leven had moeten zijn.

Een levenslange zoektocht

Na een onderzoek van ruim een week door de lokale politie kwam Marije weer terug in Nederland. Op de dag dat Sophia thuis zou komen van haar reis naar Oeganda. "Ik heb een leven dat stil staat sinds 28 oktober 2015, de dag waarop ze voor het laatst is gezien. En een parallel leven dat gewoon doorgaat. Maar ik voel mij een schaduw van wie ik ooit was. Sinds die tijd heb ik concentratieproblemen, waardoor ik geen boek van substantie meer kan lezen. Ik luister bijna nooit meer naar muziek, dat is zo emotioneel. Vooral pianomuziek, Sophia kan heel mooi spelen. En ik kan niet meer zo onbekommerd en vol overgave lachen." De zoektocht naar haar dochter staat sindsdien centraal.

© Fifi en Maarten Visser/Privécollectie

Een moeder op zoek naar haar kind is iets dat Fifi Visser maar al te goed kent. Ze verloor haar broer Maarten in 1985 uit het oog nadat hij op zijn soloreis een vulkaan in Chili beklom. Haar ouders gaan ieder jaar weer die kant op. Ze hopen antwoorden te vinden op de verdwijning van hun zoon. "Mijn moeder heeft een deel van haarzelf uitgeschakeld, maar het komt er op enig moment uit. Ze had vorig jaar een kleine oogoperatie en dat raakte haar diep. Alsof ze haar ogen kapot had gezocht. Kennelijk kan verdriet zich ophopen in je lichaam. Uiteindelijk zijn wij naast Maarten, ook een beetje onze ouders kwijtgeraakt."

Roek Lips, vader van Job, keerde na een week zoeken terug naar huis. Job was in 2011 met vrienden naar San Sebastian gelift. Toen ze in de Spaanse zee gingen zwemmen, ging het mis. De stroming overviel ze. Zijn vrienden hebben het strand nog kunnen bereiken, maar Job was nergens meer te zien.

© Job Lips/Privécollectie

"Er is eindeloos gezocht. Ik ben op een gegeven moment zelf naar de haven gelopen om langs de steigers in het water te speuren. Alles in je lichaam schiet in een weerstand. Eerst zien, dan geloven. Ik heb mijzelf als het ware moeten wijsmaken dat hij was verdronken. Toen de zoekactie werd afgebroken, was er voor mij ook niets meer te doen. Ik ben in de avond naar de zee gelopen om afscheid van hem te nemen. Naar huis gaan voelde alsof ik hem in de steek liet, want gevoelsmatig was hij daar nog."

In De Publieke Tribune vertelt hij hoe hij een kustwacht bij hem thuis heeft uitgenodigd om uit te leggen dat het onwaarschijnlijk is dat het lichaam van Job ooit nog gevonden zou worden.

Geen rouw

Het gebrek aan bewijs, het wegblijven van antwoorden en het open einde, maakt het voor achterblijvers vaak onmogelijk om een vorm van afscheid te vinden. Ambiguous loss, onbestemd verlies, wordt het ook wel genoemd. Toch was het voor Roek belangrijk dat er een afscheid zou komen voor Job, en dus regelde hij na een jaar een verklaring van overlijden. "Het voelde dubbel. Aan de ene kant zag ik het als opgeven en verraad, maar ik heb het ook als ontzettend bijzonder en waardevol ervaren. Het deed mij denken aan het moment waarop ik als vader de geboorteakte mocht aangeven bij het gemeentehuis. Je gaat naar dezelfde balie, je noemt dezelfde naam en dan de datum waarop hij is overleden. Dan schrijven ze hem uit. Dat ik dat als zijn vader mocht doen voelde als een opluchting. Het klopte weer, hij was op dat moment niet meer vermist."

Toch is hij ook nooit gevonden. "In het begin zei ik: 'Hij is vermist.' En dan heel snel er achteraan: 'Maar hij is verdronken.' Langzamerhand zeg ik sneller dat een van mijn kinderen is overleden: 'Hij is overleden, maar nooit gevonden.'"

© Sophia Koetsier/Privécollectie

Die zin is voor Marije ondenkbaar. "In het begin waren er wel mensen die ons condoleerden, dat voelt alsof ze een mes in je steken, heel pijnlijk. Dan denk ik altijd: wat weet jij dat wij niet weten? Natuurlijk weet ik dat het mogelijk is dat we Sophia nooit zullen vinden en nooit zullen weten wat er met haar gebeurd is. Maar dat is niet ons uitgangspunt."

"Een vermissing is niet iets van lang geleden, maar een vermissing duurt nog elke dag. Ook vandaag is Maarten nog vermist. Het is alsof je tegen een chronisch zieke zegt dat hij er vandaag maar eens mee op moet houden," vertelt Fifi. Maar haar verdriet verandert wel. "Hij is lange tijd meer het kind van mijn ouders geweest – het kind waar hun zoektocht om draaide - dan mijn broer. Later, toen mijn zoons de leeftijd van Maarten kregen en ontzettend op hem leken, zat hij in hen. Nu merk ik dat Maarten weer mijn broer is geworden en dat ik het zo jammer vind dat ik hem nooit beter heb leren kennen."

Het verdriet van Roek is ook veranderd. "In het begin is het verdriet buitengewoon venijnig. En stekelig. Zelfs met weerhaken. Je losmaken van het verdriet lukt niet, want het grijpt zich alleen maar meer in je vast. Het scheurt in je ingewanden en in je vlees. Het is een ongelooflijk lichamelijk pijnlijk proces van fysieke pijn. Maar in de loop van de jaren merk je dat dat zachter wordt. Inmiddels ben ik wel zover dat ik kan zeggen dat ik het heb aanvaard. Accepteren is iets anders."

Verdiep je verder