De Finse maker Wille Hyvönen (28) heeft in zijn leven nog nooit echt tegenslag gehad en beschouwt zichzelf als een uitzonderlijk gelukkig mens. Hij denkt zelfs te kunnen bewijzen dat professionele life coaches hem op dit gebied niets meer kunnen leren. Voor zijn film ‘De geluksmakelaars’ (Onnelliset) besluit hij deel te gaan nemen aan hun trainingen. Dan moet hij onverwacht zijn doelstelling aanpassen.
Voor zijn tweede documentaire wilde regisseur Wille het fenomeen life coaches onder de loep nemen en al snel realiseerde hij zich, dat hij zelf onderdeel van zijn documentaire moest worden, omdat hij zich zo extreem gelukkig en blij voelde. Dit gevoel wilde hij delen met anderen en hij wilde aan de life coaches laten zien dat je geen ‘happiness’ training nodig hebt om gelukkig te zijn. Na meer dan 50 life coaches in de research te hebben gesproken, koos hij voor Viivi, die de 'plastic, zakelijke kant' representeerde, en Aaro, omdat hij een klik met hem had en hij meer van de spirituelere kant was. Hij stortte zich vol overgave in de sessies.
Maar toen gebeurde datgene wat hij niet had verwacht; hij werd depressief. “Ik hoopte toen dat de life coaches me ook echt konden helpen. Ik was er nog niet klaar voor om mijn donkere kanten, mijn depressie onder ogen te komen, daarom zocht ik in de sessies een snelle manier om van deze pijn af te komen. Iets wat de life coaches ook beloven." En Wille wilde er heel graag in geloven, omdat hij de pijn van zijn depressie niet aankon.
Op de vraag waarom er in de Westerse wereld zoveel depressies en burn-outs onder twintigers, begin dertigers voorkomen, antwoordt Wille dat dit de eerste generatie is die de kans heeft om naar de psycholoog te gaan en therapieën te volgen. “In Finland is de oorlog nog een groot probleem. Mijn ouders zijn net na de Tweede Wereldoorlog geboren en het land moest opnieuw worden opgebouwd. Hun ouders hadden geen tijd en aandacht voor hun kinderen. Ik denk dat wij nu de emoties hebben die zij niet onder ogen konden komen.”
Zelfconfrontatie
Zowel het draai- als het montageproces was voor Wille een achtbaan van emoties. De crew vormde geen enkele belemmering voor hem om zich te uiten - “Ze waren zo stil en professioneel, dat ik vergat dat ze er waren” - maar het zelf filmen met de handycam vond hij daarentegen moeilijk. “Omdat ik niet alles kon filmen. Het maakte me gestrest, omdat ik me constant afvroeg of ik dingen nu wel of niet moest filmen. Of als er dan een moment was dat de camera er niet was, dacht ik ‘waarom is hij er nu niet!’ Ik kon niet goed relaxen mét, maar ook niet zonder camera.”
Maar ook de montage was een zware periode, omdat hij alle heftige momenten nog een keer meemaakte. “Het was mijn werk om elke dag van negen tot vijf mijn zwaarste, donkerste momenten van mijn leven te bekijken. Ik was blij dat mijn editor erbij was, met wie ik al jaren werk. Hij hielp me ontzettend door zijn geduld en rust.”
Het hele maakproces van de documentaire heeft ervoor gezorgd dat Wille zijn binnenste emoties onder ogen kon komen. “In het begin was ik nog niet klaar voor de Westerse psychologie en life coaches waren een snel middel om van de donkere kanten van mezelf los te komen.” Het was voor hem, in het begin, een gemakkelijk antwoord “omdat ze beloven dat ze je blij maken. Maar het lost niet de diepere problemen op, het laat alleen de oppervlakte er mooier uitzien.” Wille is door het hele proces, de gesprekken met zijn verloofde Sirri, zijn vader Martti, zijn vrienden en de sessies, van mening veranderd. “Het werkt niet zo dat je in een korte tijd van je depressie af kan komen, maar de life coaches hebben een goede marketing en beloven van alles. En wij willen een snelle en makkelijke oplossing voor gecompliceerde problemen. Maar dit soort psychische complicaties kan je niet op die manier oplossen.”
Nieuwe start
Van de obsessie van het najagen van geluk tot het onder ogen komen van de donkere kanten van het leven - voor Wille is zijn documentaire een nieuwe start. Hij is nog steeds niet vrij van zijn zoektocht naar geluk “maar ik ben begonnen met het bevragen van deze zoektocht en dat is goed. De vraag welk cijfer ik mijn geluksniveau geef geldt niet meer voor mij.” Wille staat inmiddels achter de opvatting van Sirri: “Je kan niet altijd gelukkig zijn. Je wordt ongelukkig als je steeds alleen maar gelukkig wilt zijn.”
De documentaire 'De geluksmakelaars' draait vanaf november in de Finse bioscopen en wordt in verscheidende landen op TV uitgezonden. Daarnaast wordt de film voor educatieve doeleinden gebruikt. Wille’s zelfonderzoek krijgt een vervolg in zijn nieuwe film, waarin hij Freudiaanse psychoanalyse wil ondergaan. Een idee dat in de montagekamer ontstond.
'De geluksmakelaars' werd geproduceerd door Pohjola-film in coproductie met Selfmade Films. De film kwam mede tot stand met steun van het Nederlands Filmfonds.
Human zendt 'De geluksmakelaars' uit op dinsdag 27 oktober 2015 om 23.00 uur op NPO 2.
