“Ik heb geen interesse in het moederschap”

In ‘Let’s go mental’ behandelen neurobioloog Brankele Frank en schrijver Malou Holshuijsen elke week een vraag van een luisteraar. Dat kan gaan over het nut van piekeren, waarom praten over seks zo ongemakkelijk is of waarom je brein slechter functioneert bij geldproblemen.

Malou bekijkt de vragen vanuit sociaal-maatschappelijk perspectief. Als schrijver en (theater)maker is ze gefascineerd door menselijk gedrag. Nadat ze het boek ‘Nooit, nooit, nooit’ van Linn Strømsborg las, besloot ze zich niet meer in bochten te wringen om haar ontbrekende kinderwens te verklaren.

Wanneer las je het boek?

“Een half jaar geleden las ik het samen met mijn boekenclub, die ik leid met Tatjana Almuli. Zelden zijn we allebei zo onder de indruk van een boek. Het gaat over een onderwerp waar we allebei hele andere gedachtes over hebben, namelijk over het wel of niet willen van kinderen. Daardoor voelden we ons allebei heel erg gezien. En het is het boek met het allermooiste einde dat ik in tijden heb gelezen.”

Wat raakte je zo ontzettend?

“Het bespreken van een uitblijvende kinderwens wordt in deze maatschappij toch nog vaak gezien als een probleem van de vrouw dat opgelost zou moeten worden. En de enige juiste uitkomst is eigenlijk dat ze uiteindelijk een kind krijgt en daar heel gelukkig mee is.

Ik heb zelf nooit een kinderwens gehad en ik heb altijd de neiging gehad dat te verantwoorden, met argumenten als ‘Ik wil geen kind op deze verrotte wereld zetten’ of het klimaat. Tot ik erachter kwam dat ik me vooral aan het verantwoorden was omdat ik niet tot de norm behoor. Na het lezen van het boek ben ik daar direct mee gestopt. Dit boek gaat over hoe iedereen recht heeft op diens eigen geluk. En dat geluk voor de één niet overeenkomt met dat van de ander.

Voor veel mensen is het krijgen van kinderen het grootste geluk, dus als ze mij vragen: ‘Heb je een kinderwens?’, dan vind ik dat helemaal niet erg. Ik vind de vraag ‘Waarom dan niet?’ heel apart. Of nog erger: ‘Ben je niet bang dat je spijt krijgt?’. Dat lijkt wel een strikvraag, want daar kan ik helemaal geen antwoord op geven."

In ‘Let’s go mental’ kijk je kritisch naar sociaal-maatschappelijke constructies. Wat hoop je daarmee bloot te leggen?

“Toen ik opgroeide waren er weinig rolmodellen van vrouwen zonder kinderen. Je vraagt je dan niet snel af of het niet krijgen van een kind ook een optie is. Dat gaat allemaal over representatie. Zodra je erachter komt dat mensen die net zo denken als jij helemaal geen zielige vrouwen zijn, maar juist mensen met heel gelukkige levens. Dan zie je dat je helemaal geen uitzondering bent.

Wat ik zo leuk vind aan ‘Let’s go mental’, is om voorbij je eigen vooroordelen te kijken en op onderzoek te gaan hoe we er eigenlijk bij komen. Wat is de norm en waarom vinden we dat normaal? Ik ben opgegroeid in een Indisch-Nederlandse familie, daardoor weet ik hoe het is om altijd een beetje in verschillende culturen te leven. Dat helpt om de vragen van luisteraars vanuit verschillende hoeken te bekijken.”

Wat valt je vooral op aan de vragen van luisteraars over mentale gezondheid?

“Ik denk dat we te veel geloven in de maakbaarheid van een gelukkig leven. Of wat een gelukkig leven volgens de norm zou moeten zijn. Bij de norm die we hebben bedacht, hoort het idee dat je verantwoordelijkheid moet nemen voor je eigen succes. En dat succes hangt af van de dingen die wij hebben verzonnen.

Zo hebben we laatst een aflevering gemaakt over waarom je niet goed kan functioneren als je geldproblemen hebt. Toen heb ik tussen neus en lippen door opgebiecht dat ik een halve ton studieschuld heb. We kregen veel reacties van mensen die zich eindelijk ook gezien en gehoord voelen. Die dit ook hebben, maar het niet hardop durven te zeggen. Hoezo word je met een achterstand de maatschappij ingestuurd na je studie? Alsof studeren alleen maar voor rijke mensen beschikbaar is.

Zulke onderwerpen vind ik erg belangrijk, omdat er best veel vooroordelen bestaan over mensen met schulden. Die heb ik ook. Dat je bij iemand met schulden denkt: maar waarom neem je dan een huisdier? Of een grote televisie?”

En dat verklaart Brankele dan weer vanuit de neurobiologie.

“Ja, en dan blijken er heel logische oorzaken te zijn voor gedrag waar je niet altijd iets aan kunt doen. Brankele en ik zijn heel erg verschillend, in bijna alles. Wat we gemeen hebben is de interesse in elkaar en elkaars brein en leefwereld. Doordat we zo verschillend zijn, heeft de luisteraar een breed scala aan herkenningspunten.

Ik ben nogal een flapuit. Daar kan ik nu (grappend) mijn prefrontale cortex de schuld van geven. Die helpt bij het reguleren van emoties, het inschatten van sociale situaties en het nemen van beslissingen die passend zijn in een sociale context. Die kan bij mij nog wel wat ontwikkeling gebruiken, zal ook Brankele beamen.”

Denk je dat we ons te snel onzeker voelen?

“De vragenstellers voelen zich vaak anders, of onzeker over hun gedrag. Het universele aan het leven is dat we allemaal niet 100% tot een norm kunnen komen. Niemand past ergens in een hokje. Dat merk ik in de vragen die we krijgen, maar ook in de reacties op de voxpops in de afleveringen. Dat vind ik het mooie van deze podcast, dat je van vreemden verhalen hoort waar je jezelf weer in herkent.

Door alle verhalen te horen besef ik nog meer dat die mentale uitdagingen niet per se komen door de norm die de maatschappij ons voorlegt, maar de struggles die we hebben met die norm. Ik hoop dat we met de podcast kunnen laten zien dat het leven juist niet maakbaar is.”

Wat denk je dat daarvoor nodig is vanuit onze samenleving?

“Wat ik heel ingewikkeld vind van deze tijd is dat er in de media bijna geen oog meer is voor ontwikkeling. Dus mensen die van mening veranderen, die hun vooroordelen aanpassen, die leren van hun fouten, van de geschiedenis en van elkaar. Als je daarin stappen maakt word je al snel bestempeld als hypocriet. Daarom is het zo fijn om in de podcast voorbij te gaan aan die vooroordelen en écht onderzoek te doen.

Ik was laatst bij de notaris om een testament te laten maken. Een paar keer werd er teruggekomen op het feit dat ik zei: ‘Nee, er komen geen kinderen.’ De notaris, een vrouw, bleef me maar aankijken. Mensen doen niet eens hun best om te verbergen wat ze denken. Tot ik zei: ‘Ik heb geen interesse in het moederschap.’  Mensen verwachten niet dat je gelukkig kunt zijn als je afwijkt van de norm. Daarom is ‘Nooit, nooit, nooit’ zo’n fijn boek. Daarom is het zo belangrijk dat we romans blijven lezen. Je bent niet alleen als je afwijkt van wat normaal is.”

Win het boek ‘Nooit, nooit, nooit’ van Linn Strømsborg

Aangeraden door Malou Holshuijsen

Onder vrienden van HUMAN verloten we vijf exemplaren van 'Nooit, nooit, nooit' van Linn Strømsborg. Reageer vóór 4 september 2025 om kans te maken op het boek. Doe mee en win!