Aanval op de Amazone
Het Amazonegebied, het grootse regenwoud ter wereld, is van groot belang om de klimaatcrisis beperkt te houden. Maar de Braziliaanse president Bolsonaro wil het gebied graag exploiteren, en moedigt ontbossing aan. Indianenleiders die het woud willen beschermen, worden vermoord. Volg het nieuws hieronder, en kijk de '2Doc kort' van Elaíze Farias.
Update: Amazonebeschermer vermoord
Update: De Amazone staat in brand
Update: Braziliaanse goudzoekers vermoorden opperhoofd
Oprukkende goudzoekers
Journalist Elaíze Farias, de hoofdpersoon in onze '2Doc kort' ziet met lede ogen aan hoe haar Amazone-gebied al jarenlang het nieuws beheerst. Want terwijl in de zomer van 2019 het bericht naar buiten kwam dat de hoeveelheid broeikasgassen kunnen worden teruggebracht tot vooroorlogs niveau, als we maar genoeg bossen planten, verscheen in dezelfde week dit bericht:
"Ontbossing in het Braziliaanse deel van het grootste regenwoud ter wereld, de Amazone, is in de maand juni met 88% toegenomen." (Alle bronnen staan onderaan dit artikel).
De ontbossing lijkt in een stroomversnelling geraakt sinds de Braziliaanse president Jaïr Bolsonaro legale en illegale ontbossing aanmoedigt. "De indianen kunnen niet in die beschermde gebieden blijven. Het is toch geen dierentuin," zei hij onlangs.
Intussen maakt zijn regering het overheidsorgaan dat de Amazone moet beschermen, vleugellam. Zo daalde het aantal uitgedeelde boetes en inspecties dit jaar spectaculair.
Tekst loopt door onder afbeelding
Ook mensen lijden
Het door Elaíze Farias opgerichte Amazone Real is het enige persbureau dat de ontwikkelingen in het hele Amazone-gebied verslaat. Vanuit Amazone-hoofdstad Manaus probeert ze de inheemse volkeren die in de Amazone leven zichtbaar te maken.
Want niet alleen de bossen, maar ook mensen lijden onder de groeiende landbouw. Zij worden bedreigd, verjaagd, vergiftigd, uitgemoord, of lopen massaal ziektes op die zijn meegebracht door cultivering en contact met de landbouwers.
Zo schatte een leider van het inheemse Yanomami-volk dat er op dit moment twintigduizend mijnwerkers illegaal werken in het beschermde reservaat van de Yanomami - rondom de grens van Noord-Brazilië en Venezuela. De goudzoekers gebruiken kapitaal van rijke investeerders om de gebieden te ontginnen. Daarbij kappen ze bommen, vervuilen ze rivieren en jagen ze wild weg waar de Yanomami op jagen.
Tekst loopt door onder afbeelding
"Land is voor de indianen leven," zegt Farias. "Zonder hun land sterven ze uit. Bovendien houden zij het regenwoud in stand. Als zij er niet zijn, verdwijnt ook het regenwoud."
Farias vreest dat de geschiedenis zich herhaalt. In de jaren tachtig zorgde een invasie van zo'n veertigduizend mijnwerkers op Yanomami-gebieden voor massasterfte onder de inheemse bevolking. Zo'n twintig procent van de Yanomami stierf binnen zeven jaar.
Rund: het meest problematische stukje vlees
Zoals de inheemse volkeren verbonden zijn met de Amazone, zo is 'de airconditioner van de wereld' ook weer verbonden met de rest van wereld. De grootste oorzaak van de ontbossing in de Amazone is veeteelt. Bomen worden gekapt om weilanden te creëren waar koeien kunnen grazen.
Brazilië is de grootste rundvlees-exporteur ter wereld. Zo'n tachtig procent van alle rundvlees-import naar de Europese Unie is dan ook afkomstig uit het handelsblok Brazilië, Venezuela, Uruguay, Paraguay en Argentinië (genaamd Mercosur).
Onlangs bereikte de EU een nieuw akkoord met het Zuid-Amerikaanse handelsblok. Onder andere de tarieven voor rundvlees zullen omlaag gaan, waardoor de Braziliaanse vleesindustrie een nieuwe impuls zal krijgen.
Minister Kaag van Buitenlandse Handel verdedigde het akkoord door te stellen dat de EU zo meer zeggenschap krijgt over duurzame kwaliteitsstandaarden in Zuid-Amerika.
Tekst loopt door onder afbeelding
Ander idee van rijkdom
Farias blijft intussen gewoon doorstrijden, soms strijdlustig, dan weer berustend. "De situatie is heel ernstig, maar voor ons niets nieuws," verzucht ze in 'Aanval op de Amazone'. "De inheemse bevolking wordt al 500 jaar bedreigd."
De journalist probeert duidelijk te maken dat de inheemse bevolkingen staan voor een andere manier van denken. "Het gaat alleen maar over geld, economisch gewin. Je kan toch niet ergens binnenkomen en zeggen: 'Jullie doen alles fout. Wij gaan goud delven.' Deze mensen willen gewoon in hun hutten wonen."
'Elke dag is het weer een beetje erger'
Is Brazilië onder Bolsonaro een ander land geworden? Filmmaker Elizabeth Salgado houdt voor Human vinger aan de pols in het vijfde grootste land ter wereld.
Jos de Putter over de 2Doc kort serie
Jos de Putter kwam als documentairemaker en producent op het idee om korte docu's voor online te maken. Hoe verschillen die van documentaires op televisie?
Bronnen
Elizabeth Salgado, maker van Aanval op de Amazone
Elaíza Farias, journalist bij Amazon Real
'Plant genoeg bomen' - Science
'Boskap in juni met 88% toegenomen' - Terra Brasilis
'Aantal boetes en inspecties daalde' - The Guardian
'20.000 gouddelvers op Yanomani-terrein' - Mongabay
'Massasterfte Yamomani in jaren '80' - Alcida Rita Ramos: Yanomami Ethnography in Times of Crisis
'Veeteelt grootste oorzaak ontbossing' - IOP Science
'80 % rundvlees-import komt uit Mercosur' - Financial Times
'Kaag verdedigt Mercosur-deal' - Financial Times