Achtergrond wordt voorgrond in ‘Children of Men’, Alfonso Cuarons film uit 2006 waarin miljoenen vluchtelingen naar Groot-Brittannië stromen, omdat dat land het laatste bastion tegen de wereldwijde chaos vormt.

‘Achtergrond’ is elders in de wereld, in landen waar oorlog en hongersnood heersen. ‘Voorgrond’ is hier, in West-Europa waar de beschaving nog intact is.

Wat er gebeurt wanneer de voorgrond verdwijnt en de achtergrond overneemt, dát laat ‘Children of Men’ zien.

Wat de crisis in het verhaal, gebaseerd op de gelijknamige roman van PD James, veroorzaakt, wordt niet uitgelegd, behalve dat de wereldbevolking onvruchtbaar is geworden vanwege een mysterieuze ziekte.

Crisis
Ik schreef in een eerdere aflevering van ‘Gawie Weet Raad’ al over Cuarons film. Aanleiding was de foto van het verdronken Syrische jongetje Aylan die de wereld schokte. Inmiddels duikt ‘Children of Men’ steeds vaker op in kritische analyses van de vluchtelingencrisis.

De reden: de opvallende overeenkomsten tussen de film en actuele nieuwsbeelden over de huidige crisis, vooral die gemaakt in Hongarije, een land dat een spil vormt in de route die vluchtelingen volgen in hun reis naar Duitsland en andere Europese bestemmingen.

Journaalbeelden en beelden uit de film zijn haast inwisselbaar: vluchtelingen die op treinen proberen te stappen; die onder prikkeldraad heen kruipen; die bewaakt worden door leger en politie; die zich verstoppen in bossen; die beginnen aan een lange tocht naar veiligheid.

Werkelijkheid
Het zijn beelden van een werkelijkheid die opeens heel dichtbij komt, van slachtoffers van oorlogen die ergens ‘op de achtergrond’ worden uitgevochten, niet hier bij ons, niet op onze ‘voorgrond’.

Maar dat verandert - en de vraag is wat we kunnen leren uit ‘Children of Men’?

Het eerste wat Cuaron laat zien is dat Londen opgedeeld is in enclaves waar alleen de rijken mogen komen. Vluchtelingen worden opgejaagd als dieren door militaire eenheden van ‘Homeland Security’. De ‘fugees’ worden in hokken gestopt, vernederd, gemarteld, zelfs gebombardeerd.

Theo Faron (Clive Owen), ooit een idealistische mensenrechtenactivist, is een gedesillusioneerde journalist. Door zijn ex-vrouw Julian (Julianne Moore) raakt hij betrokken bij een operatie om een jonge vrouw, een vluchteling, naar in veiligheid te brengen. Ze heeft een geheim: ze is zwanger.

Theo en Julian ondernemen met de vrouw en andere activisten een reis per auto. Dan worden ze overvallen door een groep militanten die opkomen voor de rechten van de ‘fugees’.

Deze clip illustreert de wijze waarop de ‘achtergrond’ verandert in ‘voorgrond’.

Zachte benadering
Met beeldspraak over moederschap suggereert de film op subtiele wijze dat de crisis niet met (mannelijke) militaire middelen zal worden bezworen, maar dat een ‘zachtere’ visie nodig is.

Terug naar onze eigen wereld, waar uitgerekend een vrouw, de Duitse bondskanselier Angela Merkel, een ‘zachtere benadering’ van de crisis bepleit door in Europees verband een strikte sluiting van de grenzen van EU-lidstaten tegen te staan.

Maar of een ‘soft’ beleid raadzaam is? Het einde is immers nog lang niet in zicht. Donald Tusk, president van de Europese Raad, waarschuwde: ‘De grootste vloedgolf van vluchtelingen en migranten staat ons nog te wachten.’

OBA Live Filosofie
Aanstaande maandag dient ‘Children of Men’ als illustratie van thema’s rond de vluchtelingencrisis in een uitzending van het radio programma ‘OBA Live Filosofie’.
Te gast is Halleh Ghorashi, hoogleraar Diversiteit en Integratie aan de Vrije Universiteit. Presentatie: Wim Brands. Huisfilosoof: Ad Verbrugge.