Volgen blijft niet zonder gevolgen

Van social media, naar politiek volggedrag, tot in de ban zijn van een sekte; alles komt voorbij in Dus Ik Volg. In haar nieuwe serie gaat filosoof Stine Jensen op zoek naar de kracht en keerzijde van kuddegedrag en verdiept ze zich in het moderne groepsleven. Ze volgt de levenslijn van de volger en portretteert tijdens haar zoektocht verschillende mensen die open over hun volgerschap vertellen. 

Eerder schreef Stine in haar boek Goeroes over de aantrekkingskracht die charismatische figuren hebben op mensen en groepen, naar aanleiding van een persoonlijke ervaring die ze had binnen een yogagemeenschap. 

"Ik zat bij een yogagroep waarin het wemelde van een gepassioneerd soort mensen. Allemaal mensen uit Spanje en Italië die er heel gezond, sterk en vitaal uitzagen, waarbij ik dacht: Dat wil ik ook! Zo wil ik ongeveer worden. Alleen viel het mij ook op dat velen vrij volgzaam waren, waar ik zelf een beetje moeite mee had. Toen vroeg ik mij af of de ene mens volgzamer is dan de ander. Of zijn we in principe allemaal volgeling?"

"Vanuit het boek kwam het idee voort om een serie te maken over de mens als groepsdier. En toen dachten we, dan gaan we ons niet richten op dat charismatische figuur, maar op de volger. We gaan de volger volgen."

"Ja, we zijn allemaal volgers. Jij bent een volger, ik ben een volger en dat is natuurlijk het leuke aan dit onderwerp. We denken allemaal 'ik ben ontzettend verstandig' en 'ik kan zelf nadenken, dus ik volg niemand', maar uiteindelijk zetten we allemaal een vinkje in het stemhokje en zitten we bijna allemaal op social media waar we anderen volgen. Volgen en het tellen van volgers is iets heel gewoons geworden."

"Alleen wat je nu ziet, is dat het volgen erg gepolariseerd is geraakt. Wanneer je bij de ene club hoort, dan hoor je niet bij de andere club. Op Twitter zie je bijvoorbeeld ook veel polarisatie, groepsdenken, in- en uitsluiting en identiteitspolitiek. Gevolgen van het volgen in deze tijd."

"Van de redactievergadering herinner ik mij nog dat we allemaal wel gefascineerd waren door de plotse opmars van Thierry Baudet. Hij heeft zoveel aanhangers en onlinevolgers verzameld. Het viel ons op  dat daarbij twee culturen samenkomen, namelijk online en politiek, waardoor termen als links en recht plotseling weer heel actueel werden. Dus dat was ook wel een soort aanleiding."

"Al vrij snel kwamen thema’s als deze naar boven, toen we over het onderwerp 'volgen' gingen brainstormen."

"Tijdens het schrijven van mijn boek kwam ik een mooie gedachte tegen van een Australische denker. Hij zei: 'Een volgelingschap verloopt via de fases van een huwelijk'. Dat vond ik een mooie basis voor een serie en dat is de lijn van Dus Ik Volg geworden.

"Aflevering één is de geboorte van een fan. Hoe word je een volgeling, hoe ontstaat dat en wanneer ga je posters ophangen in je kamer? Aflevering twee gaat over de volger die een sterkere identiteit krijg. Je kiest waar je in- en uitsluit, het is wij tegen zij. Aflevering drie gaat vervolgens over de volger die middenin de groep zit en daar de voordelen van inziet. En in aflevering vier neemt de volger afscheid van het volgen. Dus het is als een liefdesrelatie: verliefd, relatie, een sterke band met beginnende scheutjes en uiteindelijk een scheiding."

"Dat zijn er altijd meerdere, er is ontzettend veel dat indruk op mij heeft gemaakt. Ik was erg geraakt en ontroerd door Wouter. Hij is ex-heroïne verslaafd en vertelde heel open over hoe ‘de groep’ hem heeft geholpen om van zijn verslaving af te komen. In dit voorbeeld zag je ook terug dat het de reguliere geneeskunde niet altijd lukt om mensen van hun verslaving af te helpen, maar dat het wel lukt door sociale steun."

"Maar ook Ellen Heijmerikx uit aflevering vier. Zij heeft zoveel lef dat ze de Noorse Broeders heeft verlaten en ik vond het moedig dat zij haar verhaal op beeld wilde vertellen. De Noorse Broeders is echt geen fijne club en zij krijgt er weer last van wanneer ze op tv komt. Alleen doet ze hiermee ook iets goeds voor anderen. Ik weet zeker dat een paar mensen, die nu in zo’n verstikkende en beklemmende groep zitten, deze aflevering gaan zien en door Ellen ook de stap durven te zetten om de groep te verlaten."

"Het was moeilijk om voor deze serie mensen te vinden die in alle openheid wilden vertellen over hun ervaringen. We hebben heel lang gezocht naar iemand die bij Forum van Democratie zat, een politieke volgeling. Alleen haakte het meisje dat we hadden gevonden toch af. Zij had bijvoorbeeld al een keer eerder meegemaakt dat ze was uitgekotst binnen haar vriendenkring."

"In het geval van Ellen Heijmerikx en André van der Braak (uit aflevering één), is het ook een pijnlijke geschiedenis waar ze weer op moeten terugblikken. Daar zit je natuurlijk ook niet altijd op te wachten. Misschien komt er ook een beetje schaamte bij kijken."

"Onze timing is bizar. Wij komen met een serie over de mens als groepsdier, die ook gaat over de genezende werking van een groep. Aflevering drie gaat bijvoorbeeld over mensen die van hun verslaving afkomen door middel van een groep."

"We hebben bedacht om een aantal online artikelen te schrijven over hoe het gaat met de mensen die wij gevolgd hebben in de serie en baat hebben bij hun groep. Als die groep niet bij elkaar kan komen, wat gebeurt er dan? Welke risico’s brengt dat met zich mee?"

"De vraag wat zo’n 'intelligente lockdown' doet met een groepsdier dringt zich natuurlijk wel op. Wat is het gevolg wanneer bepaalde groepen wegvallen? We zouden eigenlijk met gemak ook een serie kunnen maken over het omgekeerde, de mens als solist."