‘De special is het beste van twee werelden’

De vloer op komt deze maand met iets bijzonders. Regisseur Peter de Baan trok vorige maand met elf acteurs naar naar Losdorp in het afgelegen Noordoost-Groningen om een geheel geïmproviseerde film op te nemen. Toen wij hem daar van tevoren over spraken, had hij geen idee wat hij moest verwachten.

‘Volgens mij is dit nieuw in de wereld', zei De Baan. 'Ik heb in elk geval nog nooit zoiets gezien. Het is iets waarvoor we samen de taal en grammatica moeten uitvinden. Ik verwacht dat het ontzettend spannend wordt. De normale De vloer op is al risicovol, maar dit verhaal moet ook nog doorlopen. De verschillende subverhalen moeten op elkaar aansluiten. Waar ik normaal twee acteurs in de gaten moet houden, moet ik nu elf mensen sturen.’

De boerderij waar het allemaal gebeurde ligt er inmiddels weer rustig bij. Maar hoe is het allemaal verlopen? De Baan wil ons nog niet te veel vertellen - het moet wel een verrassing blijven! - maar licht vast een tipje van de sluier. 

Tekst gaat door onder afbeelding

‘Hartstikke goed. Het verhaal dat ik had verzonnen, bleek te lopen en was goede voeding voor de acteurs. Het was spannend, want zij wisten heel veel niet. Sommigen wisten toen we klaar waren nog steeds niet precies wat ze gespeeld hadden - en dat was precies de bedoeling. De verbazing waarmee ze soms op elkaar reageren, is echt. Dat was fantastisch. Zelfs de scènes met negen improviserende acteurs tegelijk gingen heel goed.’ 

‘Je ziet mij af en toe in beeld verschijnen om een nieuwe opdracht te geven. Dat is wel nodig, want het loopt allemaal zo vloeiend dat je anders denkt dat je naar een gewone dramaserie kijkt. Je zou zo vergeten dat het allemaal improvisatiewerk is. Omdat je daar als kijker aan herinnerd wordt, ga je je veel actiever afvragen hoe het verhaal verder gaat. Bij een normale serie of film neem je aan dat de dingen gebeuren zoals ze gebeuren. Maar hier ben je er van minuut tot minuut bij terwijl het verhaal zich ontspint.’ 

Tekst gaat door onder afbeelding

‘Eentje maar. Tijdens het draaien probeerde ik me er niet te veel zorgen over te maken, maar soms dacht ik wel: “Shit, als ik dit moet schrappen, heb ik straks een gat in het verhaal.” Maar we hadden heel veel geluk: in plaats van vijftig minuten, hebben we meer dan zestig minuten zendtijd gekregen. Dat is een godswonder, want Hilversum is normaal heel streng.’

‘Meesterlijk! Dat is de grootste bevrediging. We hebben drie dagen snoeihard gewerkt. Normaal moet je continu wachten tot de ruimte juist is uitgelicht. Dan ben je zo anderhalf uur verder. Vervolgens moet je dezelfde scène meerdere keren spelen, zodat er vanuit verschillen hoeken gefilmd kan worden. Je draait meestal namelijk met maar één camera. Maar wij gebruikten geen lichten en hadden drie cameramannen, dus konden we veel beter doorwerken. Ik gaf een opdracht en tien minuten later stond het erop. Het is harder werken, maar ik vind het veel prettiger dan dat eindeloze wachten op de set. Ook de acteurs genoten. Dat straalt er vanaf.’ 

‘Ja en gelukkig aan het eind ook nog. Dat houdt ze scherp. Ik zorgde natuurlijk regelmatig dat ze nieuwe impulsen kregen. Ik maakte de opdrachten steeds moeilijker. Dat is de lol van deze manier van werken.’ 

Tekst gaat door onder afbeelding

‘Sommige dingen hebben ze elkaar pas op de terugweg naar huis verteld.’ De Baan lacht. ‘Aan het eind komt iemand binnen die alleen de slotscène speelt. Hij wist vaag welke collega’s er zaten, maar hij had geen idee van hun rollen en de verhaallijn. Je zou denken: dat wordt chaos, maar het tegendeel is waar. Als je de scènes ziet, merk je er niks van. De acteurs zijn heel scherp en precies. Mijn hoop was dat “niks weten en op het moment zelf reageren” tot mooi acteerwerk zou leiden. Die wens is helemaal in vervulling gegaan.’

‘Het ging niet altijd zoals ik het in mijn hoofd had. Soms moest ik snel de volgende afslag bedenken, die als heldere opdracht formuleren en ook nog uit mijn hoofd leren. De tekst van de opdracht luistert heel erg nauw. Die moet simpel en helder zijn en alle afzonderlijke verhaallijnen moesten op elkaar aansluiten.’ Lachend: ‘Na drie dagen was ik redelijk uitgewoond.’

‘Heel af en toe als we begonnen met een scène met negen acteurs tegelijk. Maar dat ging al vrij snel goed. Ik had eigenlijk meer geluks- dan wanhoopsmomentjes. Stefan de Walle en Saskia Temmink speelden bijvoorbeeld een prachtige scène in een kerk. Ze liepen naar binnen, deden hun ding en liepen weer naar buiten. Zo snel ging het. Dan voel ik me intens gelukkig. Op een normale draaidag ben je daar zo drie of vier uur mee bezig. Dat is wat ik vaak vervelend vind aan televisiedrama. Het moet snel, maar je werkt met een log apparaat. Ik kom natuurlijk uit de toneelwereld, waar je met veel minder hindernissen werkt. Je zit in repetitieruimte en werkt met elkaar. Dat element heb ik hiermee helemaal terug. De special is het beste van twee werelden.’ 

‘Wat mij betreft zeker. Ik wil elke feestdag wel opluisteren met een special hoor!’