Als je ADHD hebt, kost het je meer tijd en moeite om een taak af te krijgen. Daar kan je erg moe en gestrest van worden. Lang rondlopen met ADHD zonder er hulp bij te krijgen, zou zelfs kunnen leiden tot een burn-out of andere psychische klachten.
Noaz Asbroek (22) werd op school altijd weggezet als het vervelende kind. "Je weet wel, die drukke die z’n mond niet kon houden. Ik werd er iedere dag wel een keer uitgestuurd."
"Ik had veel last van prikkelverwerking. Ik werkte bij de groenteboer, ik kon me daar niet focussen op de klant en ik kon niks onthouden. Dan werd ik voor drie dingen naar achter gestuurd en kwam ik met één terug. Toen mijn vader de diagnose ADHD kreeg, dacht ik: misschien heb ik dit ook wel."
De wachtlijsten voor het ADHD-onderzoek en daarna voor de hulp die Noaz nodig had, waren erg lang. Tussen het eerste gesprek bij de huisarts en het moment dat hij geholpen kon worden zat een jaar. "Ondertussen kon ik de prikkels die ik binnenkreeg steeds slechter verwerken. Ik had energie voor tien. Ik had een aantal baantjes en ik ging naar school, maar mijn hoofd kon het allemaal niet meer aan. Ik belandde in een burn-out en ging nergens meer naar toe. Ik lag de hele dag in bed en ik was angstig, omdat ik geen perspectief had. Ik ging alleen nog af en toe naar mijn paard."
Noaz kreeg de diagnose 'ADHD' toen hij zeventien was. Hij ging ADHD-medicatie gebruiken, maar kreeg last van bijwerkingen. "Ik viel af, kreeg suïcidale gedachten en had een continue spanning in mijn lijf. Op een gegeven moment ging het zo slecht met me dat ik met een depressie werd opgenomen in een kliniek. Daar leerde ik dat het allemaal niet zo erg is als ik even stil sta, de wereld draait wel door.”
Astrid van Meijeren (31) herkent zich in het altijd door willen gaan. Zij kreeg de diagnose ADHD toen ze zeven was.
Zelfs toen haar beide ouders kort na elkaar overleden, terwijl ze zwanger was van haar eerste kind, nam Astrid geen rust. Hierdoor kreeg ze een burn-out en depressieve gevoelens. “Mijn hele leven was aan het wankelen,” vertelt Astrid. “Ook mijn werk vond ik niet meer leuk. Ik bluste mezelf uit door alsmaar door te gaan.”
Astrid denkt dat ADHD en psychische klachten sowieso met elkaar te maken hebben. “Het zijn toch een aantal stoffen in je hersenen die anders werken. Voor een ADHD’er komt negativiteit veel harder binnen,” zegt ze. “Je kunt honderd complimenten krijgen, maar dat ene kritiekpunt is hetgeen dat blijft hangen. Als ADHD’er krijg je jezelf ook bijna niet meer op het positieve gedachtenspoor.”
Noaz merkt dat hij meer verslagen is dan vrienden als er iets vervelends gebeurt. “Dat past bij mijn ADHD. Als ik iets wil doen moet het nú gedaan worden en goed ook, of ik doe het helemaal niet. Er is geen middenweg. Dat is ook zo met mijn emoties: of ik vind het heel erg en dan moet er wat aan gedaan worden, of het boeit me niet en ik denk: 'Maak je niet zo druk.'”
Inmiddels gaat het goed met Noaz. Toen hij uit de kliniek kwam kreeg hij een baan aangeboden bij stichting MIND als ervaringsdeskundige. "Dat betekent dat ik mijn eigen ervaringen met de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), in combinatie met de verhalen die ik hoor van andere jongeren, inzet richting beleidsmakers. Dit doe ik door op te treden in de media en door aan te sluiten bij overleggen betreft beleid."
Maar, Noaz blijft kwetsbaar en houdt er altijd rekening mee dat hij niet overprikkeld raakt en goed rust neemt als dat toch gebeurt. Zo voorkomt hij dat hij weer in een burn-out of depressie komt. “Ik heb moeten leren welke signalen mijn lichaam geeft als ik overprikkeld raak. Het is als ADHD’er moeilijk om dat op te merken, omdat je vaak alsnog veel energie hebt.”
Als Noaz overprikkeld is, moet hij iets alleen doen. “Dit kan van alles zijn, zoals mijn treinreis naar huis van twee uur of even bezig zijn met de paarden. Als het echt erg is moet ik slapen tot het over is. Wat ook belangrijk is, is praten met mensen als het even niet zo lekker gaat. Dit heb ik de vorige keer niet gedaan.”
Ook Astrid is van haar burn-out en depressie afgekomen. “Ik ben eruit gekomen door rust te nemen en te reflecteren op waar het mis was gegaan en te bedenken wat ik met mijn leven wilde. En door de juiste hulp te zoeken. Ik denk dat iedere ADHD’er een coach zou moeten hebben.”
Nu heeft Astrid een Instagramaccount (@vrouwenadhd), een blog en geeft ze online training over vrouwen en ADHD, waarmee ze andere vrouwen met ADHD wil leren hoe ze het beste met hun chaotische brein om kunnen gaan.
Dat is nodig, omdat vrouwen vaak pas laat worden gediagnosticeerd met ADHD. Bij ADHD wordt namelijk meestal in eerste instantie gedacht aan drukke jongens, terwijl meiden met ADHD vaak niet druk, maar dromerig zijn. Dit zie je minder goed aan de buitenkant. Ook leren meisjes op jonge leeftijd al om zich aan te passen aan hun omgeving en zo hun ADHD te verbloemen.
Astrid vindt dat er over ADHD bij vrouwen nog veel te weinig bekend is. “Van vrouwen wordt in deze maatschappij verwacht dat ze alle ballen hoog houden: in het gezin en het huishouden, op het werk, bij de sportclub, bij vriendinnen. Als dit niet lukt kunnen ze op weinig begrip rekenen. Vanuit mijn eigen ervaring kan ik vrouwen beter helpen dan mannen. Mijn missie is daarom om aandacht te creëren voor ADHD bij vrouwen.”
Astrid wil de vrouwen leren dat ze niet hoeven te leven zoals iemand zonder ADHD. "Ik probeer te kijken naar wat voor hen werkt, ze moeten de spelregels van hun eigen ADHD leren kennen. Als iemand altijd het beste kan opruimen om 22:00 uur ’s avonds, dan moet je misschien gewoon ’s avonds gaan opruimen in plaats van overdag omdat dat de standaard is."
Astrid ziet haar ADHD inmiddels als een gave. “Er zijn maar weinig breinen die zo snel en creatief kunnen denken,” legt ze uit. “ADHD’ers denken out of the box en oplossingsgericht. Ondertussen kunnen ze oog houden voor de omgeving. Het is een enorme prikkelbom, maar ADHD’ers kunnen dat wel.”
Dit jaar is van 10 t/m 15 oktober de vijfde editie van de #openup-week. Dit is een themaweek van 3FM, NPO3 en FunX, op initiatief van omroep HUMAN en MIND. Tijdens de #openup-week besteden we aandacht aan mentale gezondheid bij jongeren en stimuleren we je om ook open te zijn over hoe het nu écht met je gaat. Meer weten? Check 3FM.nl/openup
Wil jij een idee krijgen van jouw mentale bui vandaag? Maak dan Check Je Bui! Een speciale mentale test om vijf jaar #openup te vieren.