“Als documentairemaker moet je veel geduld hebben. Ik volg nu al twee jaar een stel uit Filipijnen, waarvan de ene helft, een verpleegkundige, hier in de zorg werkt. Zijn vriend zit nog in Manilla. Als een liefdesverhaal – zo wil ik het brengen. Hoe hard die twee mannen werken om hun droom te verwezenlijken en weer bij elkaar te komen. Ik wil zo de gezichten laten zien achter de arbeidsmigratiecijfers: de mensen die onze huizen en kantoren schoonmaken, die in de zorg werken en al die andere banen waarin we zelf geen zin hebben. Hoe het met deze mannen zal aflopen, weet ik nog niet. Als de IND meewerkt, zijn ze begin 2025 herenigd, maar het kan ook nog langer duren. Met documentaires kun je mensen vanuit hun stoel laten reizen en zich in een ander leven laten verplaatsen. Je hoopt dat ze vijftig minuten ademloos kijken en aan het denken worden gezet. Ik heb al vele documentaires gemaakt, over kunst, muziek, sport. Mijn films over maatschappelijk belangrijke onderwerpen passen goed bij HUMAN, daar is veel ruimte en tijd voor maatschappelijke discussie. In ‘De tegenprestatie’ legden we bloot hoe de participatiewet in de praktijk in Rotterdam werkte. Dat het léék alsof er werd geluisterd naar het verhaal van de bijstandsgerechtigden, maar dat de sociale dienst maar één doel had: ze aan het werk krijgen. We lieten zien dat mensen bij het papierprikken in de stad een oranje hesje moesten dragen en hun begeleiders een geel hesje; hoe vernederend dat verschil werd ervaren. Van ‘Sta me bij’ en ‘De tegenprestatie’ zijn clips gemaakt voor trainingen en het onderwijs. In interviews met ministers worden ze regelmatig aangehaald. Zo'n film vertelt zoveel meer dan een vluchtig werkbezoek.”

Als researcher ga ik op zoek naar mensen die samen een gelaagd verhaal kunnen vertellen. Een verhaal dat een complex onderwerp inzichtelijk kan maken, zoals schulden of kansen in het onderwijs. Ik zoek naar mensen met wie je als kijker gaat meeleven, waardoor je vóélt hoe het bijvoorbeeld is om in de schulden te zitten. Ik ben een echte veldresearcher. Voor ‘Schuldig’ fietste ik veel door de buurt en praatte met mensen om te horen wat er speelde. Dennis kwam op mijn pad omdat ik iemand wilde vinden die in de schulden zat en toch zijn laatste centen uitgaf aan zijn huisdier. We bouwden een band op en na een tijd bleek dat Dennis zelf ook schulden had. Voor series als ‘Schuldig’ en ‘Klassen’ doen we jaren research. Door mee te lopen met mensen in de schulden, schuldhulpverleners, leerkrachten en kinderen kun je een raamwerk verzinnen op basis waarvan je de serie gaat opzetten. De realiteit is vaak anders dan je denkt. Zo zou je het beeld kunnen hebben dat deurwaarders en schuldeisers allemaal meedogenloos zijn, maar als je Ed ziet in de serie, begrijp je dat ook hij worstelt. Met mijn personages leef ik echt mee, ik bouw een vertrouwensband met hen op. Soms zie ik dingen gebeuren waarbij ik wil roepen: doe het niet Dennis, ga niet investeren nu het water je aan de lippen staat! Uiteindelijk wil je dat de kijkers net zo gaan meeleven en worden geraakt. Dat is het doel van een goede documentaire, dat is waar ik ook in mijn huidige rol als eindredacteur naar streef. Daarnaast hoop je een maatschappelijk debat op gang te brengen. Waardoor misschien wel het systeem verandert en de wereld een beetje beter wordt.”

“Toen in 1965 de bijstand werd ingevoerd door minister Marga Klompé, sprak ze de inmiddels iconische woorden: ‘Er moet ook genoeg geld zijn voor een bosje bloemen op tafel.’ Zo denken we er al lang niet meer over. De overheid is alleen maar zuiniger, wantrouwender en controlerender geworden. Dat je niet eens een tas boodschappen mag geven aan je dochter die in de bijstand zit, is natuurlijk gestoord. Zo’n regel staat ook ver van de werkelijkheid: iederéén met een uitkering wordt geholpen door vrienden of familie. Anders red je het niet. Momenteel doe ik research voor een nieuwe documentaire over armoede en het moralistische beleid. Veel Nederlanders hebben iets calvinistisch en afgunstigs in hoe ze kijken naar mensen die in armoede leven. Die houding van: het zijn mijn belastingcenten waarmee jij geholpen wordt, ik heb er hard voor gewerkt, en jij zult het er wel naar gemaakt hebben. Wat ik mateloos interessant vind, is het oordeel over mensen met schulden. Carmelita uit ‘Schuldig’ leefde van een paar tientjes per week, en toch liet zij af en toe haar nagels doen. Daar vielen kijkers over. Ik weet nog dat Carmelita zei: ‘Moet ik er dan uitzien als Swiebertje?’ Tot mijn tiende woonde ik in Schotland en Engeland. In Groot-Brittannië is er heel veel aandacht voor klassen en klassenverschillen, misschien wel te veel. In Nederland bestaan klassenverschillen zogenaamd niet. Als ik als student film- en televisiewetenschappen naar Nederlands drama keek, vond ik het opmerkelijk dat alle personages in eenzelfde soort huis woonden, nooit in een Coronation Street-achtige arbeidersbuurt. Dat hier geen verschillen zouden zijn tussen upperclass, middle class en working class, is natuurlijk bullshit. Dat is wat ik wil blootleggen in mijn documentaires.”

Dit artikel verscheen in de 35 jaar HUMAN krant. Vrienden van HUMAN ontvangen dit op de deurmat. Nog geen vriend? Meld je aan!