Nu het Turkse leger Noordoost-Syrië is binnengevallen om Koerdische milities te verdrijven, vrezen de Koerden voor hun leven. We spraken met vrienden van Human Reber Dosky, Koerdisch-Nederlandse filmmaker en de Koerdisch-Turkse journalist Selli Altunterim, om te vragen hoe zij omgaan met het nieuws uit de regio.

Selli Altunterim

"Als journalist probeer ik rationeel naar het nieuws te kijken, maar ik merk aan mezelf dat het emotioneel heel erg binnenkomt. Ik word er boos van, en voel me verslagen in de zin van dat de geschiedenis zich blijft herhalen. De Koerden zijn steeds de speelbal. Aan de ene kant worden ze geroemd om hun gevecht tegen IS en de manier waarop ze hun democratie van onderaf opbouwen, tegelijkertijd krijgen ze van niemand steun. Er zijn elfduizend Koerden overleden in de strijd tegen IS, het is het tragische lot van de Koerden dat ze nu weer in de steek gelaten worden.

"Ik ben geboren in Kars, een links bolwerk in Turkije. Mijn ouders zijn vooral Koerdisch, maar ook van Turkse en van Armeense afkomst. Toen mijn broer zich op zijn zestiende aansloot bij de pro-socialistische beweging en hij met de dood werd bedreigd, besloten mijn ouders de familie in Nederland te herenigen. Mijn vader was op dat moment al naar Nederland gegaan om daar te gaan werken.

"Het is het tragische lot van de Koerden dat ze nu weer in de steek gelaten worden."

Selli Altunterim

Overgave of etnische zuivering

"Van de situatie voor de Koerden word je bijna cynisch. Na de Eerste Wereldoorlog werd besloten hoe het Midden-Oosten eruit zou komen te zien. De Koerden was in 1920 in het verdrag van Sèvres een eigen land beloofd: een eigen staat in de grensregio tussen het huidige Turkije, Syrië, Irak en Iran. Maar toen er olie in dat gebied gevonden werd, besloten de Westerse mogendheden ze toch geen land meer te geven. De Koerden worden gedwongen om voor zichzelf op te komen, dat kan je ze niet kwalijk nemen. Ook niet dat ze zich deze week hebben overgegeven aan Assad, het was dat of ethnic cleansing door het Turkse leger.

"Nederlandse media berichten erg afstandelijk over de Turkse inval in Syrië, daarom lees ik nu vooral Engelstalige artikelen in Britse en Amerikaanse bladen. Wat me stoort, zijn de discussies in talkshows met mensen die voor of tegen zijn. Zulk platte discussies gaan voorbij aan de complexiteit van de situatie. Het gaat erom dat er wordt uitgelegd wáárom Turkije Syrië binnen valt, ze hebben daar namelijk geen enkele reden voor. De Syrische Koerden hebben hen nooit aangevallen. Turkije framet  de Koerden als terroristen, maar tegelijkertijd gaan er kinderen en families dood.

"Wat me blijft verbazen is dat Koerden zo levenslustig zijn. Er hoeft maar één aanleiding te zijn en je ziet ze dansen en zingen. Ze zijn ontzettend strijdvaardig, vooral omdat ze zo veel verloren hebben.” 

Reber Dosky

“Ik zit in de laatste fase voor het afronden van mijn nieuwe film ‘Sidik en de Panter’, maar het is heel moeilijk om me te concentreren nu de Turken Syrië zijn binnen gevallen. Mijn familie in Rojava spreek ik drie tot vier keer per dag, maar met Dilovan, de hoofdpersoon uit ‘Radio Kobanî’ heb ik nog meer contact. Haar spreek ik wel elke tien minuten.

"Ik maak me heel veel zorgen over Dilovan en haar familie. Nadat de film uitkwam, kreeg ze honderden bedreigingen vanuit Turkse kant. Haar vader en haar man willen Kobanî niet verlaten en zelf is ze erg bang om onthoofd te worden, zoals haar vriendin. Voor zover dat lukt. probeer ik haar morele steun te geven vanuit Nederland.

"Met commandant Meryem - de hoofdpersoon uit de gelijknamige film - gaat het ook niet goed. Ze is strijdbaar maar wel teleurgesteld hoe de wereld toekijkt naar de invasie van Turkije. Ze zegt: “We hebben voor iedereen gevochten, tegen het meest barbaarse leger van de wereld. We zijn zo veel mensen kwijtgeraakt en iedereen die we toen bevrijd hebben van IS, moet opnieuw vrezen voor zijn leven.

"Meryem heeft duizenden van haar mensen met eigen handen begraven op de kerkhoven van Kobanî. Opnieuw ziet ze nu de mensen voor haar ogen sterven. Ze is erg teleurgesteld in de wereld en maakt zich zorgen over Erdogan en zijn leger."

Tekst loopt door onder afbeelding

Commandant Meryem troost een Koerdische strijder

We zijn allemaal medeplichtig

"Nederlandse media berichten heel eenzijdig en summier over de inval van Turkije. Ze durven zich niet duidelijk uit te spreken. In 'Nieuwsuur' werd er heel veel aandacht gegeven aan mensen van de Turkse ambassade, die wisten de Turken zelfs als slachtoffer neer te zetten, terwijl de Koerden worden aangevallen. Die fascistische mensen hebben naar mijn mening echt niets te zeggen en moeten niet zo’n podium krijgen.

"Daarnaast gaat het steeds maar over de ‘terroristische PKK’ als het over de Koerden gaat. PKK en alle andere Koerdische partijen zijn uit noodzaak ontstaan. Ik hoop echt dat media zoals de NOS die taal veranderen, want dat is heel schadelijk. De Koerden zijn een minderheid in het Midden-Oosten die beschermd dienen te worden.

"Nederland moet zich hard maken om Turkije uit de NAVO te zetten, dan pas kan je maatregelen nemen. Zolang Turkije een bondgenoot is, kan je niks doen. We moeten ook niet vergeten dat Turkije met NAVO-wapens tegen minderheden in het Midden-Oosten vecht. Zodoende zijn we allemaal medeplichtig."

"Het was kiezen voor óf genocide, óf overgave aan Assad."

Reber Dosky

Hoop als religie

"De Koerden hebben zich nu overgegeven aan het Syrische leger, zodat ze bescherming kunnen krijgen. Het was óf genocide óf overgave aan Assad. Ik zie geen verschil tussen het Syrische en het Turkse regime, ze hebben beide bloed aan hun handen.

"Ik zit nu in het midden van de productie van ‘Sidik en de Panter’. De film begint met de zin: "De Koerden hebben alleen maar de bergen als hun vrienden." En dat blijkt nu ook echt zo te zijn. Dat doet zo ontzettend veel pijn.

"Toch verlies ik nooit hoop. Ik ben niet religieus, maar ik zie hoop als een religie. Het is onze enige keus. Het Koerdische volk moet doorgaan voor de volgende generaties. Anders heeft de nieuwe generatie geen ander perspectief dan oorlog."

Sidik en de Panter gaat in première op het IDFA. De film doet mee aan de competitie voor beste Nederlandse documentaire.

Meer Reber Dosky