Nederlanders met een Turkse, Marokkaanse of Surinaamse afkomst krijgen drie tot vier keer vaker te maken met dementie dan autochtone Nederlanders. En toch maakt juist die eerste groep minder gebruik van professionele zorg. Waar zit dat 'm in? Cultureel antropoloog Menal Ahmad gaat in haar promotieonderzoek op zoek naar antwoorden.

Zelf schrok ze ook nogal van de grote dementie-verschillen tussen Nederlanders met en zonder migratieachtergrond. Ahmad: "Ik heb zelf ook een migratieachtergrond, maar los van mijn eigen oma met dementie wist ik eigenlijk heel weinig over de ervaringen van deze mensen."

En dat is eigenlijk best logisch, weet Ahmad. "Er is gewoon nog maar heel weinig onderzoek gedaan naar mensen met een migratieachtergrond. Ook worden ze in wetenschappelijk onderzoek vaak al heel gauw gedefinieerd aan de hand van culturele verschillen en etniciteit. Natuurlijk moet je die aspecten wel meennemen, maar te veel nadruk leidt tot stereotypering. Daar probeer ik in mijn onderzoek aan de Universiteit voor Humanistiek heel erg op te letten."

Bewoners in het Rotterdamse verpleeghuis 'De Leeuwenhoek.'

Tijdens haar interviews met mantelzorgers van mensen met dementie met een migratieachtergrond ontdekte Ahmad dat het delen van zorg vaak onbesproken blijft. "Veel van deze mantelzorgers raken dan ook overbelast. Het wordt vaak als een vanzelfsprekendheid gezien dat de familie voor de ouderen zorgt. Daarom laten zij zich liever niet verzorgen door professionele 'buitenstaanders'."

Zoals Karima, één van de mantelzorgers. "Stel je voor: een moeder of een vader wordt ziek en die gaat dan naar een verpleeghuis. Dan zeggen andere Marokkaanse mensen: ze hebben zoveel kinderen, maar de kinderen hebben hen weggegooid."

"Mensen met een migratieachtergrond maken nog té weinig gebruik van professionele zorg."

Menal Ahmad, cultureel antropoloog

Een gevoel van trots

De mantelzorgers die Ahmad sprak, gaven aan dat ze mantelzorg vaak zagen als iets dat je doet vanuit liefde, wederkerigheid of verantwoordelijkheid. "Opvallend was wel dat sommige mantelzorgers het vanuit religieuze of culturele normen deden, die stellen dat je voor ouderen hoort te zorgen. Ook als je niet van iemand houdt, of geen goede relatie met je schoonvader hebt."

Zo vertelt Emine, een van de mantelzorgers, haar: "Mijn schoonvader was geen lief persoon voor zijn ziekte. Hij had een heel moeilijk karakter en hij was nog héél ouderwets. Ik heb het het dus niet voor hem gedaan en ook niet voor de familie. Nee, ik heb het echt alleen voor Allah gedaan."

Toch kwam voortdurend naar voren dat het geven van mantelzorg een gevoel van trots geeft. Ahmad: "En dat het vaak als een belangrijk deel van iemands identiteit wordt gezien. Je kunt je misschien wel voorstellen dat het daardoor steeds moeilijker wordt om hulp te vragen."

"Hoe meer het geven van zorg deel van iemands identiteit wordt, hoe moeilijker het wordt om hulp te vragen."

Menal Ahmad, cultureel antropoloog

Zorgprofessionals hebben gebrek aan kennis

Door niet te praten over het delen van zorg of slechte ervaringen met professionele zorg kwam Ahmad opvallend vaak tegen dat slechts één lid van de familie de meeste of alle zorg geeft. "Wanneer er dan iets misgaat met de zorgontvanger, of wanneer bijvoorbeeld een opname nodig is, krijgt die ene persoon dus alle schuld."

Is dit misschien eén van de redenen waarom mantelzorgers met een migratieachtergrond vaker moe zijn? Wie weet. Volgens Ahmad kunnen zorgprofessionals zelf ook nog een flinke bijdrage leveren om overbelasting bij deze groep mantelzorgers te voorkomen. Ahmad: "Natuurlijk is dat lastig met een gebrek aan tijd en personeel, daar kunnen zorginstellingen niet zoveel aan doen. Maar vaak heeft het ook te maken met een gebrek aan kennis."

'De ander'

Uit de verhalen van de mantelzorgers die Ahmad tot nu toe heeft gesproken kon ze bijvoorbeeld opmaken dat sommige zorgverleners bij voorbaat al denken dat ze geen goede zorg kunnen leveren aan mensen met een migratieachtergrond. "Omdat ze die persoon dan als de ander zien."

Ze geeft een voorbeeld: "Ik sprak onlangs een Turks-Nederlandse mantelzorger die aan het rondkijken was voor een geschikt verpleeghuis voor haar moeder. Waarop een medewerker van een verpleeghuis aan haar vroeg waarom ze niet naar een islamitisch verpleegtehuis was gegaan, omdat ze geen ervaring hadden met het geven van zorg aan moslims."

Ahmad vertelt verder: "Los van het feit dat zij zichzelf niet eens als moslim ziet, kan je je misschien voorstellen dat je je dan niet meteen welkom voelt. Het zegt heel veel over wat professionals verstaan onder het geven van zorg aan mensen met een migratieachtergrond. Dat wordt vaak als heel moeilijk of een probleem gezien, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Als je maar in gesprek gaat met mensen."

"Het geven van zorg aan mensen met een migratieachtergrond wordt vaak als heel moeilijk gezien. Dat hoeft helemaal niet."

Menal Ahmad, cultureel antropoloog

Dit is ook interessant