Corona heeft de dood een ander gezicht gegeven

Luister hier de podcast

Presentator Coen Verbraak ontving op NPO Radio 1 humanistisch geestelijk verzorger Ankie Spelbrink en intensivist Ralph So over leven, om te praten over ziekte en dood in tijden van corona. Uitvaartverzorger David van de Waal schoof ook aan om over rouw en de confrontatie met de dood in deze tijd te praten. 

Het lijkt alweer zo lang geleden dat het virus ook in Nederland uitbrak, maar feitelijk spreken we over een paar maanden. Intensivist Ralph So herinnert zich nog goed hoe het ging in het begin van de crisis. 

Ook geestelijk verzorger Ankie Spelbrink herinnert zich de eerste fase van de coronacrisis nog goed. Want opeens stond in de ziekenhuizen de wereld op zijn kop. Alles werd gedaan om verdere besmetting te voorkomen, en het menselijke aspect van het reilen en zeilen in ziekenhuizen werd van ondergeschikt belang. 

Zo had iedereen moeite met het de verplichting om overleden mensen in een zogeheten bodybag te doen. Het dichtritsen had volgens Spelbrink zoiets onmenselijks. Daardoor ging ze nadenken over hoe het hele gebeuren meer humaan zou kunnen. 

Ook in de uitvaartzorg is er een hele duidelijke scheidslijn tussen de wereld voor en de wereld na corona. Volgens uitvaartverzorger David de Waal heerst vaak een groot gevoel van machteloosheid bij nabestaanden, zeker als het gaat om overleden mensen in verpleeghuizen. 

Mensen zijn boos omdat er maar dertig mensen bij de uitvaart mogen zijn. De ratio is anders. Waar De Waal anders veel luistert naar het verhaal over de overledene moet hij eerst de spelregels uitleggen en proberen een soort van vrede daarmee ontstaat.

Als geestelijk verzorger heeft Spelbrink vaak te maken met mensen waarvan het einde nadert. Deze mensen zijn vaak moegestreden en vinden het mooi geweest, hoewel de angst voor een naderend einde onmiskenbaar is. Spelbrink weet dat mensen veel hadden aan haar aanwezigheid, aan haar woorden maar ook zeker aan haar aanrakingen. Een hand op het lichaam stelt gerust, zorgt ervoor dat je je minder eenzaam voelt. 

Maar dat fysieke contact mag niet in tijden van corona en zodoende ontbreekt een wezenlijk onderdeel in het werk van Spelbrink en moest ze nieuwe manieren vinden om haar compassie te tonen. 

Ook uitvaartverzorger De Waal merkt dat het nieuwe normaal zijn sporen nalaat. Waar je normaal gesproken een bepaald proces ingaat als een dierbare overlijdt, wordt dat proces nu verstoord door allerlei beperkende maatregelen. 

De Waal is met handen en voeten gebonden en wat de effecten daarvan zijn, kun je eigenlijk pas over een jaar overzien. 

Luister hieronder de hele aflevering van 'De publieke tribune' terug of abonneer je hier als Apple-gebruiker en hier als android-gebruiker op de podcast.