Deze boer schakelt om naar kringlooplandbouw

Had vroeger haast iedereen nog wel een boer in de familie, vandaag de dag is het voor veel mensen alweer een tijd geleden dat ze op het boerenland waren. Dat nostalgische gevoel bij de geur van het platteland heeft voor veel mensen plaatsgemaakt voor het reflex om de neus dicht te knijpen.

De afstand tussen stad en platteland lijkt toe te nemen. De laatste decennia heeft het beleid vooral op blinde groei ingezet, op het meest en het goedkoopst. Als samenleving is er weinig gedacht aan hoe dat zou moeten in de toekomst en wat voor een impact dit zou hebben op mens en milieu. De voedselproductie staat ver van de meeste mensen af en wat je in je mond stopt is eerder een ding dan een dier.

Door de stikstofcrisis draaien de hoofden zich noodgedwongen naar een landbouwbeleid dat al jaren rammelt. Net zoals in de rest van de samenleving moet er wat veranderen als we het klimaat in balans willen houden. Binnen het ministerie worden overuren gedraaid maar de meeste maatregelen worden toch weer ingetrokken.

Een langetermijnvisie van bovenaf blijft uit. Er wordt van alles gevonden, maar hoe zien de boeren zelf hun toekomst? Siebe van de Crommert (26) is geboren en getogen op de boerderij van zijn ouders. Ze hebben honderd koeien die allemaal aandacht en tijd vragen. Dat betekent elke dag vroeg opstaan, veel fysiek werk en vaak van hetzelfde, en Van de Crommert vindt het fantastisch.

Toch was het voor hem helemaal geen gegeven dat hij de boerderij later zou overnemen. “Ik was een beetje bang dat er niet zoveel perspectief was in onze sector, om een beetje een boterham te verdienen als boer moet je keihard en heel structureel werken.”

Veel boerenbedrijven verdwijnen omdat de voorziene opvolgers besluiten een ander beroep uit te oefenen. “We zijn onvoorzichtig met de toekomst van onze boeren," zegt Van de Crommert. "Om me heen zie ik niet meer zoveel jongeren die boer willen worden. En ik denk dat het heel veel jonge boeren afschrikt als ze zien hoe lastig het is om tegenwoordig boer te zijn, al helemaal als ze thuis merken hoeveel stress en onzekerheid het in deze tijd brengt voor een gezin.

"Daarom is het extra belangrijk dat je de mensen die dat wel willen, meeneemt in je beleid. Nu hoor ik vooral mensen die het niet eens zijn met wat er vanuit de overheid gezegd wordt, dat maakt het knap lastig.”

Van de Crommert ging niet naar de Bilt of het Malieveld zoals veel van zijn collega’s, maar stond wel bij de protesten voor het provinciehuis in Noord-Brabant. De uiterste datum voor het doorvoeren van verscherpte milieueisen zou naar voren getrokken worden. “Tijdens de wedstrijd de spelregels nog veranderen; dat kan niet.”

Om het bedrijf meer bij hem te laten passen heeft hij samen met zijn ouders besloten het bedrijf te veranderen. Waar zijn ouders vroeger meer bezig waren met maximale output, willen ze nu omschakelen naar biologisch, en uiteindelijk op weg naar kringlooplandbouw. Volgens Van de Crommert is het belangrijk om als ondernemer en bedrijf je aan te passen aan je omgeving.

“Soms kan het zo simpel zijn als de gedachte; hier is het nat en groeit er alleen maar gras, ik kan er niks op verbouwen maar de koeien maken er melk van. Onze strategie is nu verbreding, dat betekent dat we verschillende takken in het bedrijf aan het opbouwen zijn. Wij zijn nu sinds twee jaar bijvoorbeeld onze melk aan het verkazen. Ook zijn we bezig met een zorgtak en met natuurbeheer.”

Van de Crommert haalt veel plezier uit de transitie die ze als ondernemers maken, en zal over een paar jaar de melkveehouderij en kazenmakerij van zijn ouders overnemen. Wel moet je door heel wat hoepels springen als je deze koersverandering in gang zet.

“Je verwacht toch een soort support. Iedereen zegt maar hoe mooi ze kringlooplandbouw vinden maar in de praktijk word je niet geholpen. De overheid doet weinig om boeren op weg te helpen. Dat is niet erg, maar maakt het wel lastig.”

Duidelijkheid voor de toekomst; dát is waar veel boeren op wachten, of ze nou traditioneel zijn of biologisch. Of zijn manier van bedrijfsvoeren de toekomst is, weet Van de Crommert niet. “Ik vind dat iedereen de vrijheid moet krijgen om je onderneming te sturen hoe je wil. Wat vooral belangrijk is, is dat je rekening met elkaar houdt. Traditionele landbouw kan prima in Nederland als we de
gezonde grond in onze delta goed benutten.”

De mogelijkheden lijken er te zijn. Een lange termijn visie laat nog op zich wachten, wat voor sommigen veel onzekerheid oplevert. “Ik heb nu het gevoel dat veel boeren als ze opstaan het idee hebben dat ze er niet mogen zijn en dat is gewoon zonde."