Over de aanpak van klimaatverandering

Hoe houden we het droog?

In deze speciale aflevering van De Publieke Tribune gaan inwoners van Valkenburg en omstreken onder leiding van Coen Verbraak in gesprek met demissionair staatssecretaris Dilan Yeşilgöz-Zegerius. Over hun ervaringen van afgelopen zomer, toen extreme regenval en overstromingen delen van Limburg razendsnel onder water zette. Wat zijn hun zorgen voor de toekomst?

Burgemeester Daan Prevoo (tweede van links), koning Willem-Alexander en koningin Maxima bekijken in Valkenburg de schade die het noodweer in juli 2021 aanrichtte.

Over de aflevering

De overstromingen van afgelopen zomer lieten zien dat klimaatverandering geen ver-van-ons-bed-show meer is. In enkele uren veranderde een klein stroompje in verwoestend watergeweld. 

De Publieke Tribune trekt onder leiding van Coen Verbraak naar Valkenburg. Daar gaan getroffen burgers uit Zuid-Limburg en burgemeester Daan Prevoo van Valkenburg in gesprek met demissionair staatssecretaris Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Economische Zaken en Klimaat).

Hoe bewerkstelligt zij een klimaatbeleid met snelle actie én oog voor burgers, zodat we ook in de toekomst nog veilig in Nederland kunnen leven? Jan Terlouw (oud-politicus, schrijver en boer) luistert en denkt kritisch mee.

Op de tribune

Onder leiding van presentator Coen Verbraak gaan bezorgde burgers in gesprek met de verantwoordelijken van wie de noodzakelijke kentering nu moet komen.

Dilan Yeşilgöz-Zegerius

Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) is sinds mei 2021 demissionair staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat in het demissionaire kabinet-Rutte III. Zelf zei ze eerder dit jaar alles te willen doen, "behalve op de winkel passen." Ze is tevreden over de extra miljarden die haar ministerie komend jaar te besteden krijgt, maar noemde onlangs bij BNR dat deze 6,8 miljard euro extra echt het maximaal haalbare is. "Natuurlijk is er nog veel meer nodig, maar dat is een taak voor het nieuwe kabinet." Hoe demissionair kun je zijn op een dossier dat eigenlijk niet kan wachten?

Sjaak van der Tak

Als voorzitter van LTO Nederland, de grootste belangenbehartiger van boeren en tuinders in ons land, vertegenwoordigt Sjaak van der Tak een sector die niet alleen door de stikstofcrisis onder druk staat, maar ook door de overstromingen hard is geraakt.  "Er is grote onzekerheid onder de boeren die zijn getroffen door het hoge water. Paniek hoor," noemde hij onlangs in Trouw. Voor hem is het na de ramp in Limburg nog duidelijker: "Het klimaatbeleid moet veel steviger." Volgens Van der Tak zou de overheid boeren in staat moeten stellen 'om de goede dingen te doen.'

Patrick van der Broeck

Dijkgraaf Patrick van der Broek van Waterschap Limburg zit naar eigen zeggen 'at the end of the pipe.' "Wij moeten als waterschap dealen met de gevolgen van klimaatverandering, maar de echte oplossing ligt aan de voorkant. Van der Broeck vindt het vreemd dat er nationaal beleid wordt gemaakt op de waterveiligheid van rivieren, maar niet op die van beken zoals de Geul - terwijl die afgelop zomer heeft laten zien in hele korte tijd te kunnen veranderen in een kolkende watermassa. "We zijn door het oog van de naald gekropen."

Daan Prevoo

Hij was op de dag af 100 dagen burgemeester toen zijn Valkenburg deze zomer volledig onder water liep. Daan Prevoo had er slapeloze nachten van. Geschrokken dat de ramp zich in zo'n korte tijd heeft kunnen voltrekken en geraakt door de langdurige schade die mensen en bedrijven hebben opgelopen maakt hij zich zorgen om de veiligheid van zijn inwoners in de toekomst. Als gedeputeerde maakte hij mee dat economische belangen nog wel eens willen prevaleren als het gaat om klimaatbeleid of milieubeheer. Daarom aan de demissionair staatssecretaris de vraag: is economie en klimaat wel een goede combinatie?

Camille Oostwegel

Camille Oostwegel is eigenaar van onder andere Château St. Gerlach in Houthem, gemeente Valkenburg. De kelder van zijn hotel liep deze zomer helemaal onder, waardoor alle technische voorzieningen moeten worden vervangen. Hij is als bestuurder nauw betrokken bij Maas Cleanup, een beweging van bedrijven, organisaties en burgers die zich inzetten voor een blijvende oplossing voor het zwerfafvalprobleem. Juist daarom vraag Oostwegel zich af hoe het kan dat het Rijk nog steeds vergunningen afgeeft aan de industrie om afval in de Maas te lozen. "Onbegrijpelijk. Waarom doet de overheid dit?"

Claudia Volders

Samen met haar man is Claudia Volders eigenaar van Hotel Walram, pal naast de Geul in het centrum van Valkenburg. Tijdens de overstromingen werd het hotel dan ook hard getroffen. "Ik dacht: hoe stevig is het hotel, hoe stevig is de kade? Als er hier iets gebeurt is het voorbij." Wat Volders betreft zijn we het luisteren naar de natuur verleerd. "Als je de tsunami van water uit de Geul zo hebt meegemaakt, weet je dat er een duidelijke en dringende taal door de natuur gesproken wordt. Hoeveel rampen hebben we nog nodig voordat doordringt dat rigoureuze klimaataanpak nodig is?"

Willem Voncken

Willem Voncken is akkerbouwer in Eys in de Zuid-Limburgse gemeente Geulen-Wittem. Tijdens en vlak na de overstromingen leek de wateroverlast zijn oogst flink te gaan verpesten, gelukkig lijkt dat nu toch te zijn meegevallen. Hij heeft als boer zelf veel geholpen die dagen. "We werden de hele dag door gebeld om te helpen; dieren in veiligheid brengen, huizen leeghalen, en later ook mensen evacueren. We reden van dorp naar dorp om te helpen." De afgelopen jaren zijn er wat Voncken betreft al veel maatregelen genomen om steeds meer water vast te houden. "Maar we zullen er ook een keertje voor moeten zorgen dat dat water weg kan lopen."

Inge Smeets

Anderhalve ton schade en een grotendeels onbewoonbaar huis. Inge Smeets uit Geulle, gemeente Meerssen, woont nu nog wel deels thuis, maar doucht zelfs maanden na de ramp nog steeds in een mobiele badkamer voor de deur, of soms bij een vriendin. Haar buren wonen in de camper op de oprit. Ze merkt dat de aandacht maanden de ramp wegzakt, terwijl nog lang niet bij iedereen alles is geregeld. Het huilen staat Smeets nader dan het lachen.

Yzée Laheij

Yzée Laheij, scholier en werkzaam in het hotel van haar ouders in Valkenburg, was er zelf ook bij toen alles onder water liep en mensen moesten worden geëvacueerd. "Ik schrok, het was alsof ik in een film zat, heel onwerkelijk. Het levenswerk van mijn ouders, in één keer weg. Gewoon door water. Het besef dat het zo fout kon gaan was heftig." Politici hebben het veel over klimaatverandering, maar de grote actie ontbreekt wat haar betreft. "Ik begrijp niet waarom ze niet doorpakken."

Ruud Engels

Ruud Engels zat afgelopen zomer middenin een watersnoodramp. In zijn huis in het centrum van Valkenburg stond het water een meter hoog. Inmiddels is zijn huis onbewoonbaar verklaard en is hij al zijn spullen kwijt, op zijn bed en de kleding na. Hij was maandenlang volledig afhankelijk van zijn zus, maar heeft nu toch een tijdelijk appartementje gevonden. "Het liefst zou ik terug willen naar mijn eigen huisje, maar of dat ooit nog gaat lukken zou ik niet durven zeggen." Toch voelt Engels zich ook niet meer veilig in zijn eigen omgeving. "As we op tijd gewaarschuwd waren hadden we veel sneller kunnen reageren op het water."

Jan Terlouw

Hij is natuurkundige, oud-politicus, schrijver en boer: Jan Terlouw. Al vanaf de jaren '70 zet hij zich actief in voor natuurbehoud en ook de laatste jaren is en blijft hij zeer groot voorvechter van een groenere aarde. Dat de oplossingen voor de klimaatcrisis binnen handberreik liggen staat voor hem vast. Waar het aan schort? Vertrouwen. "Vertrouwen in wetenschap en politiek, vertrouwen in onszelf en in elkaar, en bovenal vertrouwen in de jeugd en de toekomst. Het is te doen."

Lees verder