Seks: we willen het, we doen het, we spreken erover en we dromen ervan. Volgens sociaalwetenschapper Linda Duits zou je kunnen zeggen dat het de reden is van ons bestaan. Seks is overal en overduidelijk, maar tegelijkertijd geheimzinnig en ingewikkeld. En dat fascineert haar mateloos. Ze schreef er het boek Eindelijk Weten Wat Seks Is over.
Eindelijk Weten Wat Seks Is, is de titel van je boek. Weten we dat niet?
"Ik heb die vraag tijdens het schrijven van het boek voorgelegd aan een hoop mensen, en eigenlijk heeft niemand een antwoord. Ik heb het gevraagd aan professionals, mensen die van seks hun werk hebben gemaakt, maar ook aan gewone mensen, en iedereen kwam met uiteenlopende, niet eenduidige antwoorden. Het wordt snel tot het puur fysieke teruggebracht, maar dan nog is onduidelijk wat telt als seks en wat niet."
Je zou zeggen: piemel in vagina.
"Maar het is veel complexer, want als het alleen maar piemel in vagina zou zijn, dan zouden lesbo's en homo's eeuwig maagd zijn. Of zoals ik in het boek schrijf: 'In dat geval zijn de mannen die 's nachts de darkroom van fetisjclub Church bezoeken nog kuiser dan de Heilige Maagd Maria.'
Als je de vraag aan homo's stelt, krijg je soms juist het antwoord dat piemel in vagina géén seks is. Maar ook: wanneer is iets nog voorspel, telt dat mee? Denk aan Bill Clinton die beweerde dat hij geen seksuele relatie had gehad met Monica Lewinsky, omdat er slechts sprake was geweest van orale seks, en hij niet degene was die de handeling verrichtte.
Daar is onderzoek naar gedaan en wat ik interessant vind, is dat als mensen zelf vreemdgaan dat ze geneigd zijn om orale seks niet als seks te zien, terwijl als hun partner vreemdgaat, orale seks wél als seks gezien wordt."
Logisch toch, dat we onszelf ontzien?
"Ik noem dat behendig batsen, een soort morele acrobatiek, naar hoe het jou uitkomt. Je ziet dat ook in bijvoorbeeld christelijke gemeenschappen waar onthouding gepredikt wordt. Als seks dan alleen gezien wordt als penis in vagina, zijn er allerlei andere handelingen die je wél kunt verrichten, zonder dat dat meetelt als seks.
In dergelijke opvattingen gaan allerlei waarden schuil. We zijn bijvoorbeeld ook geneigd om soloseks niet als seks te zien. Als je aan iemand vraagt wanneer hij of zij voor het laatst seks heeft gehad, zal masturbatie niet snel ter sprake komen. Het moet met iemand zijn, en dan het liefst één persoon, want seks met meerdere mensen wordt gezien als overmatig en buitensporig. Er zal wel wat mis met je zijn, dat je dat doet."
Waarom fascineert seks je?
"Ik ben een sociaalwetenschapper in hart en nieren. Ik ben geïnteresseerd in de sociale werkelijkheid. Seks speelt daarin een belangrijke rol. Er is wel onderzoek naar gedaan, maar niet veel, terwijl het zo belangrijk is, in zoveel domeinen van ons leven een rol speelt."
Het lijkt me ook ingewikkeld, onderzoek doen naar seks.
"Praten over seks is ingewikkeld en het wordt snel normatief. Alleen al de opvatting dat praten over seks goed is, is normatief. Veel opvattingen en ideeën die in onze maatschappij de ronde doen over seks zijn normatief, zonder dat we dat doorhebben, omdat het altijd op die manier ter sprake komt. Wat ik met het boek hoop te doen, is dat een beetje los te peuteren. Te laten zien dat die ideeën niet neutraal zijn, dat er opvattingen achter schuilgaan."
Een van de nummers die Duits heeft uitgekozen voor de podcast is Like A Virgin van Madonna. "Madonna staat voor vrolijkheid, maar ook voor schijt hebben aan bepaalde zaken," zegt Duits. "Dat sterkte me in mijn ideeën over wat ik kon zijn, als meisje. Ik spiegelde me aan haar. Pas veel later ben ik haar gaan waarderen om hoe seksueel vrijgevochten ze was."
Statistiek is een belangrijk onderdeel van het boek.
"We hebben een enorme wil tot weten. Wat doen andere mensen in bed? Doen we het goed? Zijn we niet raar? Als het om seks gaat, willen we heel graag normaal en gezond zijn. Het gaat dan vaak over wat gemiddelde mensen doen, dat is de norm. Mensen die het vaker doen, vinden we een beetje gek, mensen die het minder doen, een beetje sneu.
Terwijl als het gaat om goed kunnen voetballen of zingen, dan is normaal of gemiddeld helemaal niet nastrevenswaardig. Michel Foucault, de Franse filosoof, heeft daarover geschreven. In het Westen, zegt hij, hebben we scientia sexualis gekregen, een wetenschap van de seks. Veel andere culturen hebben een ars erotica, een kunst van de seks.
De wetenschap gaat over het in kaart brengen van de seksualiteit, om het daarna te kunnen reguleren. We zijn bezig met tellen en niet met de kunst van de seksualiteit en het plezier. En dat heeft desastreuze gevolgen."
Gemiddeld en gezond hebben we aan elkaar gekoppeld, schrijf je.
"Ja, daar zijn hele sterke ideeën over. Als je bijvoorbeeld doet aan seks in groepsverband of aan BDSM, dan zou dat ongezond zijn. Dan is er iets mis met je, heb je vast een trauma opgelopen in je jeugd. We vinden dat niet normaal en daarmee ongezond. Dat is heel heftig, als je erover nadenkt. Dat gezond gelijk is aan wat de meeste mensen doen."
Terwijl je juist zou moeten ontdekken wat jij leuk vindt, als het om seks gaat.
"Dat wordt ontmoedigd. We leven in een porno-negatieve maatschappij. Er is veel discussie over de negatieve effecten van porno. Er wordt de nadruk gelegd op dat wat je in porno ziet niet echt is en niet nastrevenswaardig. Er is nog steeds het idee dat seks in je eentje minderwaardig is, en al helemaal als je daar porno 'voor nodig hebt'. Terwijl je porno ook zou kunnen zien als een oneindige bibliotheek van voorkeuren, standjes, fetisjen, aan de hand waarvan je kunt ontdekken wat bij jou past."
"Je bent nooit alleen in de slaapkamer. Ook als je met een of twee partners bent, dan nog zitten de oordelen van anderen in je hoofd."
"Ik zeg niet dat mensen een porno-positieve houding moeten aannemen, maar wel dat je die in de media en in de maatschappij nauwelijks ziet. Dan wordt het heel moeilijk om dingen uit te proberen. Je bent nooit alleen in de slaapkamer.
Ook als je met een of twee partners bent, dan nog staan er een heleboel mensen om je heen, jou te beoordelen op wat je aan het doen bent: die oordelen zitten in je hoofd. Als je experimenteert of porno kijkt en masturbeert, kun je je heel schuldig voelen, omdat je je afvraagt of je dat eigenlijk wel lekker mag vinden."
Zonde, toch?
"Ja, heel erg zonde. En lastig te doorbreken."
De muziekkeuze van Linda Duits en andere gasten uit de podcast check je in onderstaande Spotify-lijst. Het hele gesprek met haar luister je hierboven terug. Vergeet je niet te abonneren!