Mahmoud is niet 'gay genoeg' voor verblijfsvergunning

13 december is het in Nederland Paarse Vrijdag. Deze dag staat in het teken van sekse, gender en seksuele diversiteit. Human duikt in de wereld van jonge LHBT-vluchtelingen in Nederland en spreekt met Mahmoud, die moet bewijzen dat hij vanwege zijn geaardheid gevlucht is en asiel wil in Nederland.

Mahmoud heeft vandaag, dinsdag 10 december, een zitting in de rechtbank in Utrecht. Hij oogt relaxed en zelfverzekerd en praat op een rustige toon tegen zijn tolk, die zijn verhaal weer vertaalt voor zijn advocaat Petra Kramer. Maar hij vertelt dat hij geen oog heeft dicht gedaan vannacht. "Als ik gestrest ben, bel ik het liefst met vriendinnen. Zo vind ik afleiding."

Het is niet de eerste keer dat Mahmoud zijn geaardheid moet bewijzen tegenover de IND. Mahmoud vluchtte twee jaar geleden naar Nederland. Alle mensen die asiel willen aanvragen in Nederland, moeten op gesprek bij de IND om te vertellen waarom ze hier willen blijven.

"Dat was geen fijn gesprek. Ik werd ondervraagd door een ongeïnteresseerde, norse hork, die zijn vragen afraffelde," zegt Mahmoud. "Er werd geen rekening gehouden met mijn emoties. Ik voelde me geïntimideerd door zijn houding.

"Ik was pas net in Nederland en ik moest vertellen waarom ik hier was. Ik vertelde mijn verhaal, maar vertelde niet expliciet dat ik homoseksueel ben. Dat vond ik nog moeilijk, omdat ik gewend was aan een situatie waarbij het gevaarlijk was om je uit te spreken als homoseksueel. De IND-medewerker begreep dat niet en vroeg zich af waarom ik niet gewoon vertelde dat ik homo ben. Hij vond mijn verhaal ongeloofwaardig."

Het tweede gesprek dat Mahmoud had met de IND, ging beter. Toch besloot de IND op basis van de gesprekken om zijn verhaal als onwaar te bestempelen. Dit betekent dat Mahmoud terug moet naar Egypte. Nu vecht hij met zijn advocaat om alsnog een verblijfsvergunning in Nederland te krijgen.

Mahmouds advocaat vindt dat de IND niet heeft nagedacht over de situatie waar Mahmoud vandaan komt. "De IND zag niet in dat het taboe is om over zijn geaardheid te praten in Egypte. Daarnaast had hij nog nooit een coming out gedaan en vond hij dat spannend, waardoor hij terughoudend was."

In Egypte had Mahmoud nog nooit gepraat over zijn liefdes- en seksleven, omdat dat daar niet veilig is. Homoseksualiteit is er niet illegaal, maar LHBT’ers krijgen toch steeds vaker te maken met arrestaties en veroordelingen, schrijft het Ministerie van Buitenlandse Zaken in haar reisadvies. Straffen kunnen oplopen tot zeventien jaar gevangenis en LHBT-toeristen kunnen het land uitgezet worden.

Om toch ruimte te maken voor zijn geaardheid, creëerde Mahmoud een fantasiewereld waarin hij gay kon zijn. Zo deed hij zich online voor als meisje, om met jongens te kunnen chatten. "Wat ik in mijn hoofd had, kon ik nog niet praktiseren. Daarom zou ik geestelijk langzaam doodgaan, als ik in Egypte zou blijven. Ik voelde me niet vrij."

Aan LHBT-asielaanvragers vraagt de IND of zij een 'innerlijk proces van bewustwording en zelfacceptatie' hebben doorgemaakt. Een coming-out voor jezelf, als het ware. "Ik vond dit een hele rare vraag, maar ik antwoordde braaf," zegt Mahmoud.

Mahmoud vindt dat hij destijds een slechte advocaat had, waardoor hij onvoorbereid het eerste verhoor in ging. Als hij eerder in beeld was geweest bij LGBT Asylum Support, een organisatie die LHBT-asielzoekers ondersteunt, had hij een training in zelfreflectie kunnen volgen om het IND-gesprek beter door te komen.

COC Nederland, een belangenorganisatie van LHBT'ers, vindt het een een stereotiep idee dat LHBT’ers in een land als Egypte, waar homoseksualiteit taboe is, altijd zo’n proces van zelfacceptatie moeten hebben doorgemaakt. Vaak houden zij hun geaardheid juist geheim, zoals Mahmoud deed. 

In Nederland kwam Mahmoud pas echt uit de kast. "Ik kon hier voor het eerst openlijk en in vertrouwen met iemand praten over mijn geaardheid. Het voelde als een coming-out." Maar het feit dat hij moet aantonen dat hij ‘gay genoeg’ is voor een verblijfsvergunning, maakt hem verdrietig. 

Mahmoud is niet de enige LHBT-vluchteling die de IND afwijst. Uit cijfers van COC Nederland blijkt dat 85 procent van de LHBT-asielaanvragen wordt afgewezen, omdat de verhalen van de asielaanvragers volgens de IND niet geloofwaardig zijn. Het komt namelijk ook voor dat vluchtelingen liegen over hun seksuele geaardheid, om op die manier een verblijfsvergunning te krijgen.

Maar hoe toon je aan dat je ‘gay genoeg’ bent voor een verblijfsvergunning? 'In iedere zaak moet een individuele afweging plaatsvinden van wat relevant is. De thema’s moeten niet gezien worden als een checklist. Het blijft immers een individuele beoordeling en elke vreemdeling is uniek,' zo staat vermeld in de werkinstructie van de IND. Een lastige beoordeling dus.

Dat Mahmoud hier een vriend heeft, is voor de IND in ieder geval niet genoeg bewijs. "Ik denk dat we onze slaapkameravonturen moeten filmen," grapt Mahmouds partner. Een tevergeefs idee, want vluchtelingen mogen voor hun beoordeling wel met foto’s of video’s komen ter onderbouwing van hun seksuele geaardheid, maar expliciet seksueel getint beeldmateriaal wordt hier niet bij betrokken. 

Sandro Kortekaas, voorzitter van Stichting LGBT Asylum Support, is het niet eens met het beleid van de IND. "Ze vinden dat LHBT’ers contact moeten opnemen met een belangenorganisatie, zoals COC Nederland, maar er is een groot deel dat er niet voor uit durft te komen, omdat ze zich niet veilig voelen in het asielzoekerscentrum."

Mahmoud herkent zich hierin. In de asielopvang kon hij namelijk nog altijd zijn verhaal niet kwijt. Hij had het idee dat hij zich moest verschuilen. "Ik vluchtte voor de mensen uit mijn land, maar in het azc zaten ook veel Arabische mensen. Ik was bang om met hen te praten. Daardoor moest ik weer een masker opzetten." Gelukkig ontmoette hij op queer-refugee feestjes andere LHBT-vluchtelingen, bij wie hij wel zijn verhaal kwijt kon. "Door mijn verhaal te delen met lotgenoten, voel ik me vrij."

Momenteel zit Mahmoud zijn tijd uit in het azc in Maastricht, waar hij sinds oktober 2018 woont. De rechter komt op 21 januari met een uitspraak. "Ik kan nu niks meer doen. Ik moet wachten."