‘Ik ben mijn ouders dankbaar voor de moeilijke jeugd’

Jules Tielens werkt al langere tijd als psychiater. Hij krijgt dagelijks te maken met zwaar psychisch leed. Zelf heeft hij ook geen makkelijke jeugd gehad. Een rotjeugd met een driftige en gefrustreerde vader leidde tot een zware depressie bij Tielens. Zijn broer pleegde suïcide, omdat hij ook depressief was.

Ondanks deze ingrijpende gebeurtenissen, kwam Tielens er uiteindelijk sterker uit. “Misschien moeten we onze ouders dankbaar zijn voor die kut-jeugd. Je had het mij 25 jaar geleden niet moeten vragen, maar nu ben ik blij dat ik het allemaal heb meegemaakt.”

"Jazeker. Uitgebreid. Ik ging vaak de discussie met hem aan over het geloof en de paus. Ik zei dan dat ik de paus stom vind. Daar kreeg ik hem helemaal mee op de kast. Als hij het idee had dat hij het niet kon winnen, kreeg ik een mep. Dat was zo onverwachts. Ik was echt de boksbal binnen het gezin en de andere kinderen daardoor minder. Er was altijd spanning thuis.

Mijn broer was depressief en dat kwam ook niet uit het niets. Dat had te maken met eigenwaarde ontwikkelen. Ik was de lastpak, mijn broer was de compensatie-jongen. Hij was de brave jongen. Ik denk, maar dat is een theorie van mij, dat hij zich nooit heeft kunnen ontwikkelen als zelfstandig persoon. Hij heeft altijd een beetje naar de pijpen van pa moeten dansen en dan is depressie het gevolg. Uiteindelijk heeft hij suïcide gepleegd. Ik heb zelf ook één keer een depressie gehad in mijn leven."

"Ik moest voor mijn opleiding oefenen met gesprekstechnieken. Ik vond dat best wel spannend, want ik kom uit een gezin waar niemand luisterde en nu moest ik ineens in een gesprek goed luisteren. Het werd mij opeens erg benauwd, omdat ik twijfelde of ik het wel kon. De onzekerheid werd steeds erger en opeens ging het uit bij mij."

"Ik vond het een hel. Echt één van de ergste dingen die ik ooit heb meegemaakt. Je hoofd is kapot, dus niks werkt en je kan niks onthouden. Ik vond het ergste dat alles wat ik normaal wel leuk vond, ik opeens niet meer leuk vond. Ik heb een grote passie voor muziek. Gitaarspelen ben ik helemaal waus van. Ik vond er niks meer aan. Ik had geen passie meer. Niet voor mijn vriendin. Niet voor mijn vrienden. En niet voor muziek.

Ik moest aan de prozac. Dat heb ik een maand of drie geslikt. Je herstelt langzaam. Ik was mijn gevoel kwijt en dat vond ik het engst. Ik dacht dat het gevoel voor leuke dingen niet meer terug zou komen. Dat is echt een onderdeel van depressie. Niet alleen dat je je slecht voelt, maar daarna gaat je gevoel gewoon helemaal weg."

"Ja. Veel psychiaters doen dat niet en ik denk dat dat onverstandig is. Het helpt om dichterbij te komen. Als je gewoon bij mij komt en je hebt nergens last van, kan ik me voorstellen dat je niet hoeft te weten hoe ik in elkaar zit. Dat gaat jou niet per se helpen. Ik werk met mensen die alles kwijt zijn: geen baan, geen vrienden, psychoses, een rotjeugd. Dan vind ik het noodzakelijk om me persoonlijk in een behandeling te betrekken, om een soort rolmodel te zijn, maar ik blijf ook kritische vragen stellen. Veel patiënten denken: hij kan mooi praten, maar hij gaat straks lekker naar zijn prachtige huis en stapt in zijn dikke BMW onderweg naar zijn vrouw.

In ons vak is het contact, de klik die je met een patiënt hebt, allesbepalend voor het resultaat. Dat hebben we onderzocht. De klik met de dokter is belangrijk."

"Het leven is de moeite waard, omdat ik met veel dingen plezier kan hebben. Ik vind het ook belangrijk dat ik werk doe waar ik voldoening uit haal. Met mijn werk draag ik iets bij. Het feit dat je iets voor anderen kan betekenen, is denk ik heel belangrijk voor de zin van het leven. Dat zit in ons als mensen gebakken. Eigenlijk is het allermooiste dat je iets geeft, zonder er iets voor terug te willen, en dat je daar dan ook blij mee bent. Dat is toch wel een hoge graad van geluk."

"Dat geloof ik. In mijn geval zeker. Je hebt de gehechte en de onthechtende. Als je gehecht bent krijg je het idee mee dat het allemaal wel goed komt. Misschien moeten we onze ouders wel dankbaar zijn voor die kut-jeugd. Dat ik zo’n jeugd heb gehad, heeft mij ook veel drive opgeleverd. Maar ook heel veel frustratie. Het is geen saaie rit geweest. Ik had het voor geen goud willen missen. 25 jaar geleden had je het me niet moeten vragen, maar nu vind ik dat wel en ben ik blij dat ik het allemaal heb meegemaakt."

"Ja, omdat ik rust heb. Ik zit goed in mijn vel en ik ben niet meer bang voor hoe ik eindig. Toen ik klein was, had ik een beetje autistische oom, hij was een rare Harry. Het was een beetje een enge man die voetbalplaatjes verzamelde op zijn 45ste. Dat is ook al een beetje vreemd. Dan ben je zelf acht jaar en dan zie je dat. Ik dacht dat ik ook zo zou eindigen. Dat schrikbeeld slijt nu een beetje, omdat ik het voor mijn gevoel beter in de vingers heb. Ik laat me niet meer gek maken."

"Ja. Het is veel beter geworden dan ik me ooit had kunnen voorstellen. Het is niet dat het klaar is als je gelukkig bent. Ik heb veel momenten in mijn leven gehad dat ik dacht: nu ben ik gelukkig. Dan krijg je later een lel om je oren en dan ga je weer verder. Ik heb het gevoel dat ik elke keer weer wat bijleer. Doordat ik zoveel heb meegemaakt, durf ik dat te zeggen. Ik ben bereid om bijna alles onder ogen te zien, wat voor shit er ook kan gebeuren. Ik kijk er niet naar uit, maar als het gebeurt, dan gebeurt het. Dan weet ik dat ik weer doorga. Ik ben onkruid waar je tien keer overheen kunt rijden en dan gaat het toch weer groeien, zolang het maar een beetje regent. Daar ben ik heel blij mee."

Dit was een fragment uit het gesprek dat Coen Verbraak voerde met psychiater Jules Tielens. Het hele gesprek luister je als podcast in je podcast-app. 

Meer inspiratie voor wat het leven de moeite waard maakt? Kijk Over Leven, waarin Coen Verbraak met uiteenlopende gasten als cabaretier Jochem Myjer, culinair schrijver Nadia Zerouali, astronaut André Kuipers, vliegramp-overlevende Edu Nandlal en actrice Margôt Ros spreekt over wat het bestaan de moeite waard maakt. Elke woensdag om 21:00 uur op NPO 2, of luister de lange versies van de gesprekken via de podcast, of stream via NPO Start.