Ex-islamist Maajid Nawaz analyseert in de Socrateslezing de aantrekkingskracht en ‘succesfactoren’ van het islamisme, zoals een sterke leider, een duidelijk doel en krachtig verhaal. Nieuwe seculiere democratische sociale bewegingen wereldwijd moeten tegenwicht bieden op dezelfde manier.

Wat seculiere bewegingen van IS kunnen leren

Een aansprekend verhaal, sociale onvrede en rancune, een sterke leider, krachtige symbolen en een glorieuze droom (b.v. het kalifaat). Dat zijn de vijf structurele verschillen die islamistische bewegingen de kracht geven die hun seculiere, liberale concurrenten missen, vertelt ex-islamist Maajid Nawaz in de Socrateslezing op 28 maart voor 350 mensen in De Rode Hoed.

Het uiteindelijke doel van alle islamisten is de wens om het onrecht dat moslims over de hele wereld wordt aangedaan recht te zetten en hen te verenigen onder één leider, de kalief. Ook hier kunnen we IS als voorbeeld noemen.
Doordat de anti-autoritaire secularisten niet goed toegerust zijn en de middelpuntvliedende kracht missen die hen zou moeten samenbinden, zijn ze gedoemd te mislukken. Door het ontbreken van de mechanismen die een groep mensen tot een beweging maken, waren ook de bouwstenen voor een democratie afwezig – ideeën, verhalen, leiders, symbolen en einddoelen. Op dit vlak zullen we opnieuw moeten beginnen.
 
We hebben – ook tussen bevolkingsgroepen – een beweging nodig die grenzen overschrijdt, een verlangen naar verandering dat dieper gaat dan losse coalities van gelijkgestemde individuen. We moeten opkweken en voeden wat er inmiddels is, en we moeten streven naar de vorming van een sociale beweging die zich toelegt op de verspreiding van een seculier democratisch ideaal met behulp van – zoals de islamisten dit met zoveel succes doen – ideeën, verhalen, leiders en doelen. De wens om het despotisme uit de hele regio te verdrijven zou op een dag de vorm aan kunnen nemen van een regionale unie met de grondbeginselen van economische welvaart, godsdienstvrijheid en collectieve veiligheid. De hoop op iets anders, iets seculiers, moet worden versterkt.