Door de participatiewet worden gemeentes gedwongen de teugels aan te trekken wat betreft mensen in de bijstand, waar een tegenprestatie van wordt verwacht. In 2015 maakten we de documentaire over hoe Rotterdam met deze tegenprestaties omgaat. Bekijk hieronder de 2DOC 'De Tegenprestatie'. “We leven nu in een voor-wat-hoort-wat-maatschappij”.

De publieke discussie rondom het basisinkomen, een onvoorwaardelijk maandelijks geldbedrag, is nog steeds niet overgewaaid, sinds journalist Rutger Bregman in 2013 het vuurtje aanwakkerde.

Eén van de argumenten voor een onvoorwaardelijk basisinkomen is dat je een hoop bureaucratische rompslomp kan afschaffen. De 2DOC 'De tegenprestatie' neemt de gemeente Rotterdam onder de loep, waar uitkeringen verre van onvoorwaardelijk zijn. Rotterdam staat bekend als een van de strengste gemeentes.

Een bijstandsuitkering is daar niet zomaar een recht, maar een voorziening waarvoor je iets terug moet doen. Kijk hieronder hoe dat eruit ziet.

Over De 'Tegenprestatie'

Sinds de verzorgingsstaat plaats heeft moeten maken voor de participatiesamenleving wordt van burgers meer eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid gevraagd. Een bijstandsuitkering is niet zomaar een recht, maar een voorziening waarvoor je iets terug moet doen. Rotterdam loopt al langer vooruit op deze ontwikkelingen en staat bekend als een van de strengste gemeentes van Nederland met een vaak spraakmakende aanpak.

Zo stuurde een Rotterdamse wethouder enkele jaren geleden werklozen met bussen naar het Westland om te gaan werken in de kassen. En waar andere steden inmiddels experimenteren met een basisinkomen voor bijstandsgerechtigden, houdt ‘werkstad’ Rotterdam vast aan het principe dat iedereen iets terug moet doen voor zijn uitkering. Ze werken er met een verplichte tegenprestatie en met het programma ‘Werk Loont’, waarbij iedereen, ongeacht opleiding, of werkervaring een dag per week papier moet prikken.

In de film De Tegenprestatie zien we hoe dit beleid uitpakt op de werkvloer, in de spreekkamers van de Dienst Werk en Inkomen van de gemeente Rotterdam. Uit gesprekken tussen consulenten en bijstandsgerechtigden blijkt hoe groot de afstand soms is tussen wat de één wil en wat de ander kan bieden.

 “Je hebt nu een uitkering aangevraagd, of je hem krijgt weet ik niet.”
"Dat zou helemaal mooi zijn dat ik hem niet krijg. Ik ben Nederlander, ik weet hoe het werkt, iedereen heeft recht op een uitkering.”
"Nee, u heeft recht om een uitkering aan te vragen.”

In een vast beeldkader zien we steeds wisselende consulenten in gesprek met hun cliënten. Uit die gesprekken blijkt dat de nieuwe aanpak weliswaar helderheid schept, maar tegelijkertijd leidt tot een wonderlijk schouwspel, waarin beide partijen gevangen lijken te zitten in de nieuwe regelgeving.

“De gemeente vraagt om een tegenprestatie, in uw geval is dat vrijwilligerswerk.”
“Hoe kan het nou vrijwilligerswerk zijn, als ik ben gedwongen het te doen. Dat is toch niet vrijwillig.

Een film van Monique Lesterhuis en Suzanne Raes.

Interview met Monique Lesterhuis

Sta me bij

Vijf jaar geleden maakten Suzanne Raes en Monique Lesterhuis de documentaire Sta me bij (Human) waarin ze een half jaar lang twee consulenten volgden van de sociale dienst in Zutphen. De film, genomineerd voor beste Nederlandse documentaire op het IDFA 2010, maakte veel los. In De Tegenprestatie verkennen Lesterhuis en Raes hoe de wereld van de sociale dienst sinds die tijd is veranderd.